‘Schuld en angst voeren boventoon’

AMERSFOORT Elke maand bespreekt Hans Loeve, bedrijfsleider van Boekhandel Riemer, een boek dat er om verschillende redenen uitspringt. Deze maand: John Boyne – Toen de wereld brak.

,,Het is zestien jaar geleden dat zijn wereldberoemde boek ‘De jongen in de gestreepte pyjama’ uitkwam. De schrijver wilde er altijd een vervolg op schrijven, maakte jarenlang notities en nu is het een feit: het boek is er. Los het van feit dat het boek dubbel zo dik is als het eerste deel, is het vooral opvallend dat dit geen jeugdboek is, maar een volwassen verhaal. Daar waar ‘De Jongen’ vooral voor jongeren geschreven leek te zijn, is dit nieuwe boek een verhaal dat gelaagd is, dieper ingaat op het schuldgevoel van overlevende generaties, na de holocaust. De invalshoek is Gretel, het broertje van het Duitse jongetje dat samen met zijn Joodse vriendje op zoek gaat naar de vader en in de stroom van mensen terechtkomt, op weg naar de gaskamer. In flashbacks lezen we wat er na de oorlog is gebeurd. Haar vader, de grote baas van het concentratiekamp in Polen, wordt snel opgepakt en opgehangen. Zij en haar moeder weten te vluchten naar Parijs. Onder een andere identiteit proberen ze daar een nieuw leven op te bouwen. Haar moeder krijgt, ondanks haar alcoholverslaving, zelfs een nieuwe vriend en Gretel liegt alles bij elkaar over haar afkomst, vooral tegenover haar eigen vriendje. Parijs wordt echter een groot drama voor hen. 

SCHULD In elk gedeelte van het boek (1946, 1970 en het heden) blijkt dat het schuldgevoel en de angst de boventoon blijven voeren bij Gretel. Omdat zij het verhaal vertelt, leef je enorm met haar mee en hoop je dat het goed gaat met haar. Zij was twaalf jaar toen haar vader haar alles liet zien in het kamp en vertelde dat dit ‘eigenlijk geen mensen waren’. Je houdt van je vader, je bewondert hem en als je later ontdekt welke onmenselijke wandaden hij heeft gepleegd, krijg je dat nooit meer in het reine met jezelf: in hoeverre heb jij schuld? Natuurlijk is het thema niet nieuw en tientallen (non)-fictie boeken verschenen over dit thema, maar Boyne is een groots, meeslepende verteller en schetst het dilemma zonder antwoorden te geven. En die zijn er waarschijnlijk ook niet. 

DODELIJK DILEMMA Haar moeder redt het niet om een gelukkig bestaan op te bouwen, blijft in gedachten haar man trouw. Na haar overlijden emigreert Gretel naar Australië. Maar waar ze ook naar toe gaat, ze komt haar verleden overal tegen. Het hoogtepunt van het boek (maar misschien het dieptepunt in het leven van Gretel) zit in het dilemma van de laatste hoofdstukken. Ze twijfelt of ze iemand moet verraden. Als ze dat zou doen, wordt ze zelf verraden…Spannend, ontroerend en begrijpelijke, universele menselijke emoties in dit boek.”

Hoe dit boek te bestellen?
Een digitale versie is te vinden op: www.boekhandelriemer.nl. Daar staan ook andere tips.
Boekhandel Riemer
Emiclaerhof 18
3823 EM Amersfoort
033 - 4560804
e-mail: amersfoort@boekhandelriemer.nl.