Klezmerconcerten in de sjoel

AMERSFOORT Met twee concerten van klezmertrio ‘C Tot de derde’, woensdag 8 en donderdag 9 juni, viert de stichting ‘Vrienden van de Synagoge’ haar tienjarig bestaan. Het werk van de stichting is van grote betekenis voor de joodse gemeenschap in Amersfoort.

In de afgelopen tien jaar is de stichting erin geslaagd om in brede kring zo’n 150 donateurs te recruteren die zich willen inzetten voor het behoud van het joodse leven in de stad. ,,De stichting wordt gedragen door een gevarieerde achterban, van joden, niet-joden, christenen en seculieren”, zegt voorzitter Wout Koelewijn. ,,Ieder is ervan doordrongen dat het joodse leven in Amersfoort een bijzonder karakter heeft. De synagoge is daarvan het symbool.”

,,De stichting is voor ons belang, in eerste instantie als morele ondersteuning”, zegt rabbijn Shimon Evers, van de joodse gemeente. ,,Ze staan altijd voor ons klaar, mocht het nodig zijn. Daarnaast helpen ze ons dankzij hun contributies en donaties bij de aanschaf of restauratie van religieuze attributen. Zo hebben ze de restauratie van zilverwerk bekostigd en het opknappen van een ‘voorhang’, een prachtig gordijn waarachter de Tora-rollen zijn opgeborgen. Zo leveren ze een bijdrage aan het functioneren van onze gemeenschap.”

De stichting Vrienden van de Synagoge werd tien jaar geleden opgericht na het opstellen van de ‘gedenkrol’ met de namen van alle joden die na de Tweede Wereldoorlog niet teruggekeerd zijn; het document is sinds kort online beschikbaar, via het archief Eemland. Evers: ,,Na het opstellen van de gedenkrol ontstond het idee voor een stichting die de continuïteit van support aan de joodse gemeenschap zou kunnen waarborgen.” Grote ‘motor’ achter de stichting is deken Frans Zwart, die na vele jaren van tomeloze inzet het ‘jadje’ heeft overgedragen aan Wout Koelewijn.

GEMEENTE VERGRIJST De joodse gemeenschap omvat nu 130 leden. ,,Op een doorsnee-sjabbat komen er zo’n twintig naar de synagoge. Net voldoende om het vereiste quorum van tien mannen te halen”, zegt Evers. ,,Groei zit er helaas niet in. Het jongste lid is negen jaar; de gemeente vergrijst. We hadden gehoopt op enige aanwas door de groei van de stad Amersfoort, maar de meeste jonge gezinnen kiezen liever voor een grotere synagoge, bijvoorbeeld in Amsterdam. Daar zijn meer leeftijdgenoten en ook joodse scholen.” Een van de doelstellingen van de stichting is het bekendheid geven aan de geschiedenis van de joodse gemeenschap in de stad. Uiteraard krijgt de Tweede Wereldoorlog daarbij veel aandacht. 339 van de 676 joden die bij het uitbreken van de oorlog in de stad woonden, zijn vermoord. ,,Dat is een wond die altijd open zal blijven”, zegt Koelewijn, ,,al valt het me op dat het vaak niet-joden zijn, die het onderwerp aansnijden. Joden zullen er zelf niet zo gauw over beginnen.”

VIRTUEEL BEZOEK De stichting biedt programma’s voor scholieren. ,,Sinds de coronatijd behoort ook een virtueel bezoek tot de mogelijkheden. Laatst hadden we een schoolklas uit Vlaanderen ‘te gast’. Vanuit hun klaslokaal werd via een digitaal schoolbord contact gelegd met de synagoge; ze kregen een rondleiding en konden vragen stellen. Dat is natuurlijk ook mogelijk voor Amersfoortse scholieren; al gaat er niets boven een echt bezoek.”

EEN UNICUM Om het jubileum van de stichting niet onopgemerkt voorbij te laten gaan, zijn twee concerten gepland van het Amersfoortse klezmergezelschap ‘Trio C tot de derde’: Carel den Hertog (viool), Coos Lettink (accordeon) en Caspar Terra (klarinet). Rabbijn Evers zal een causerie houden over de betekenis van muziek in de Tora en de joodse traditie. Het is uitzonderlijk dat de Amersfoortse synagoge als concertlocatie wordt gebruikt. ,,De enkele keer dat het gebeurde ging het om religieus-geïnspireerde concerten, teksten en gebeden die op muziek zijn gezet”, zegt Evers. ,,Dus dit is wel een unicum. En ook in dit geval gaat het om joods-geïnspireerde muziek. De term ‘klezmer’ is afgeleid van het Hebreeuwse muziekinstrumenten.” 

Naar verluidt heeft het kleine, relatief hoge gebouw een uitstekende akoestiek. Met tachtig bezoekers is het uitverkocht. Kaarten zijn verkrijgbaar via www.synagogeamersfoort.nl. 

door Koos van Noppen