Lenaert Nicasius redde Onze Lieve Vrouwetoren van brand

AMERSFOORT Amersfoort en zijn historie zit vol met leuke, interessante verhalen en stadsweetjes. De stadsgidsen van Gilde Amersfoort doen voor de lezers van De Stad Amersfoort eens in de vier weken een greep uit hun collectie. Deze week: Lenaert Nicasius.  

Op 7 februari 1651 werd de Onze Lieve Vrouwetoren getroffen door de bliksem – lang voordat Benjamin Franklin de bliksemafleider uitvond. Ene Lenaert Nicasius greep heldhaftig in. Met gevaar voor eigen leven beklom hij met enkele omstanders de brandende toren en hakte eigenhandig de spits weg. Zo werd de toren gered en kon de stad opgelucht adem halen.

HELDENDAAD

Lenaert Nicasius was overigens niet de eerste de beste: hij was stadstimmerman en herstelde zelf de toren. De stad beloonde hem met een maandelijkse toelage. De heldendaad bezorgde hem enige roem. De destijds op Randenbroek wonende bouwmeester Jacob van Campen vereeuwigde hem op een schilderij dat in Museum Flehite te bewonderen is. De beroemde dichter Joost van den Vondel haalde het voorval aan in een lofdicht op Amersfoort die hij ‘de bruid van de Eem’ noemde. Veel later kregen nog twee straten in de stad Nicasius’ naam.

ONTPLOFFING KERK 

Het was voor de toren niet het laatste gevaar. Zo ontplofte in 1787 de naastliggende Onze Lieve Vrouwekerk. Dat kwam omdat een soldaat knoeide met buskruit dat daar was opgeslagen. De toren werd ternauwernood gespaard doordat ze deels losstond van de kerk. Men herbouwde de kerk niet en het Lieve Vrouwekerkhof veranderde langzaam maar zeker in het markt- en horecaplein zoals we dat nu kennen.  

LOOS ALARM

In de Tweede Wereldoorlog ging het ook bijna mis. Twee keer zelfs. In 1940 dreigde Amersfoort – gelegen aan de Grebbelinie – frontstad te worden. Het liep gelukkig goed af. Vlak voor de bevrijding leek er ineens een Duitse waarnemingspost op de toren te staan. De Canadezen vuurden 42 granaten af. Er was schade, maar de toren stond nog fier overeind. Het was overigens loos alarm. Het bleek een stropop in een Duits soldatenjasje te zijn. Een gedenkteken naast de bronzen toegangsdeuren herinnert nog aan beide gebeurtenissen.

NICASIUS SPELD

Is Lenaert Nicasius nu vergeten? Zeker niet. In de jaren ’90 maakte de Amersfoortse kunstenaar Ton Mooy een beeldje van Nicasius dat op de eerste omloop van de toren te zien is. En de gemeente Amersfoort stelde in 2012 de Nicasius speld in, die men jaarlijks uitreikt aan Amersfoorters die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de stad. Heel passend, want dankzij Nicasius is de toren tot de dag van vandaag de eyecatcher van de stad.