Leden van de dienst Identificatie en Berging verzorgen een herbegrafenis van niet geïdentificeerde stoffelijke resten uit Kamp Amersfoort.

4 mei 2010 om 00:00 Nieuws
Het monument dat is opgericht ter nagedachtenis van 50 anonieme joodse oorlogsslachtoffers uit Kamp Amersfoort. ,,Geen dag en geen uur gaan voorbij zonder te moeten denken aan de jaren 1940-1945, zonder stil te staan bij onze vermoorde dierbaren, zonder -in groter verband- het beeld van de vroegere joodse gemeenschap voor ogen te hebben. De tijd, de jaren gaan verder, maar het is alsof onze gedachten moeilijk het tempo kunnen volgen; het is een onafwendbare behoefte om ons te confronteren met feiten die werkelijkheid zijn en nooit begrepen zullen worden. Ooit was deze plek in Oud-Leusden een vredige plaats, maar nu is ze voor altijd verbonden met de wreedheid, waartoe het menselijk ras in staat bleek te zijn. Deze mensen zijn de marteldood gestorven om hun joodzijn en deelden hun dramatische lot met dat van miljoenen anderen, bekenden en onbekenden.” Zo opende op 21 juli 1948 voorzitter Henri van Raalte de bijeenkomst bij de onthulling van het monument op de joodse begraafplaats aan de Soesterweg dat daar is opgericht ter nagedachtenis aan de 55 anonieme joodse oorlogsslachtoffers uit Kamp Amersfoort. Op de begraafplaats waren eveneens op een vrij stuk grasveld 40 hardstenen palen in de grond gezet om symbolisch 55 graven te markeren die met elkaar waren verbonden door 80 aluminium kettingen. De kleine schare Amersfoortse joden stond daar niet alleen met zijn verdriet. Voor geestelijke steun waren aanwezig opperrabbijn Justus Tal uit Amsterdam en burgemeester Hermen Molendijk van Amersfoort met de drie wethouders, A.J. Spiekermann, H. van Galen Last, en J. Koopman. Verder garnizoenscommandant kolonel H.A.M. Latour met zijn adjudant, kapitein A.J.M. van Gulick; kol. A.D. de Ruijter van Steveninck en kap. J.H.A. van Luijk, beiden voor de dienst van Identificatie en Berging, die zo betrokken waren geweest bij de opgraving van de stoffelijke resten; helaas was het niet mogelijk gebleken deze resten te identificeren. Naamlozen zullen het blijven die hier werden begraven als een symbool van de velen die zelfs geen graf hebben kunnen krijgen. Ook Evert Jansen, opzichter van de begraafplaats ‘Rusthof’ was aanwezig. Voorafgaande aan de onthulling van het monument had reeds op 24 september 1946 de herbegraving plaats gehad van 55 stoffelijke resten, die in vier kisten verzameld en begraven werden op de joodse begraafplaats aan de Soesterweg. Het is vooral te danken aan het Peleton van Amersfoort van de dienst Identificatie en Berging onder leiding van de commandant, kapitein J.H.A. van Luijk die onder zeer moeilijke omstandigheden dit werk tot een goed einde heeft gebracht. Nabestaanden en vele autoriteiten hadden zich verzameld om de laatste eer te bewijzen. Aanwezig waren opperrabbijn Justus Tal, het bestuur van de joodse gemeente Amersfoort, zijn voorganger B. Weissberg en het hoofd van het joodse begrafeniswezen, A.E. Koster. De regering werd vertegenwoordigd door de hoofd-commies van het Departement van Binnenlandse Zaken Jhr. Mr. L.H.N.F. Ridder Bosch van Rosenthal. Het garnizoen te Amersfoort werd vertegenwoordigd door de Garnizoenscommandant Luit.Kol. I.L.D., baron Sirtema van Grovestins. Verder waren aanwezig het college van B en W Amersfoort, vertegenwoordigers van de plaatselijke geestelijkheid, stichting 1940-1945 en de gemeenschap van Oud Illegale Medewerkers. In zijn voordracht haalde Opperrabbijn Tal de woorden van de profeet Jesaja aan dat boven alle uitingen van een misdadig heidendom de goedheid en schoonheid van de menselijke ziel is te stellen. “In de achterliggende jaren hebben we het verzet tegen heidendom en toewijding jegens de naasten leren kennen en waarderen. Vandaar dat we vertrouwen hebben in de mensheid”, aldus de opperrabbijn. Daarna droegen leden van de Kerkeraad en bestuursleden van het Begrafeniscollege van de joodse gemeente de vier kisten met de symbolische stoffelijke overschotten van de 55 oorlogsslachtoffers naar de vier groeven, onder het zeggen van psalmen. Een andere plaats waar slachtoffers van Kamp Amersfoort zijn begraven, is de Algemene Begraafplaats Rusthof. Naast diegenen die in het kamp een “natuurlijke” dood waren gestorven, liggen er ook geallieerde militairen, verzetsstrijders, politieke gevangenen, gijzelaars en onderduikers. Dat hun namen bekend zijn, is hoofdzakelijk te danken aan opzichter Evert Jansen, die vlakbij de begraafplaats zijn dienstwoning had. Dankzij het feit dat hij zijn belevenissen in de oorlogsjaren heeft vastgelegd weten wij nu dat geallieerde militairen van vele nationaliteiten uit de Tweede Wereldoorlog daar hun laatste rustplaats hebben gevonden. (bron: Oorlogsgraven Rusthof). Zelf raakte ik geïnteresseerd in de oorlogsgraven, nadat er een vraag van de Bond van Wapenbroeders bij de joodse gemeente was binnengekomen om een graf te adopteren. Binnen heel korte tijd waren vier van de vijf graven van joodse militairen door de leden geadopteerd. Op Rusthof zelf lag een map ter inzage met als titel ‘Zij die niet terugkeerden’, waarin gegevens waren verzameld van buitenlandse militairen die meegeholpen hadden om Nederland van de Duitsers te bevrijden. Leden van de joodse gemeente hadden in de loop der jaren tijdens de stille tocht op 4 mei wel vijf graven gevonden waarop een Davidster was gegraveerd, maar het gebed voor de doden werd pas op 3 mei 2005 voor het eerst uitgesproken door de toenmalige legerrabbijn Jochanan Boosman. Helaas, welke geest is er in 65 jaar in Nederland gevaren. Wat hebben wij met die vrijheid gedaan. Met z’n allen wijzen wij in deze dagen naar de daders van toen, terwijl we van onze straten een jungle maken, portieren opengooien als een fietser onze auto passeert, klappen uitdelen bij het stoplicht als het gezicht van een onbekende ons niet aanstaat. Met een groepje een enkeling in elkaar slaan voor ‘de fun’. Hebben degenen die wij dit jaar extra gedenken hun leven voor niets gegeven? Onthulling monument joodse slachtoffers uit Kamp Amersfoort
Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie