Prodentfabriek sluit: laatste tubes Zendium rollen van de band

AMERSFOORT - Een stukje Amersfoortse industriële geschiedenis is donderdagmiddag 5 juli 2012 om 14.40 uur geëindigd. Na driekwart eeuw is de Prodentfabriek aan de Brabantsestraat/Kleine Koppel gesloten. Om 14.40 uur rolden de laatste tubes Zendium van de band en werden de machines uitgeschakeld. Al in april werd de productie van Prodent gestaakt. De productie van dit merk is verplaatst naar Frankrijk.

door John Spijkerman

Ter gelegenheid van het afscheid schreef amateur historicus Jan Carel van Dijk het boek ‘Prodent. De lach en een traan’. Het boek met foto’s van Michael Lablans, werd donderdag officieel gepresenteerd tijdens een speciale personeelsinformatiebijeenkomst. Alle 55 personeelsleden kregen bij hun vertrek een exemplaar van het boek mee.

Het Prodent-gebouw kan met recht een karakteristiek pand worden genoemd. Het is onlosmakelijk onderdeel van het Amersfoorts industriële erfgoed. In 1936 werd de eerste steen gelegd voor een geheel vernieuwd fabriekscomplex aan de Brabantsestraat, naar een ontwerp van architect Philippe Anne Warners. De officiële opening vond plaats op 27 mei 1937. De Erdalfabriek, waar onder meer Prodent werd gemaakt, besloeg zo’n 13.000 m2. De frontbreedte van het gebouw was 130 meter.

De Prodenta-fabriek was onderdeel van het Erdalconcern dat oorspronkelijk in 1915 werd opgericht en vanaf 1929 werd geleid door industrieel Johan Wolbers Sr. Tijdens de crisis van de jaren dertig werd de fabriek in Amersfoort geopend. Ooit werkten er 600 man. Samen met Bronswerk was het één van de grootste Amersfoortse bedrijven. De laatste tijd werd er alleen nog maar tandpasta gemaakt, maar in vroegere tijden was dat anders. Het assortiment was zeer divers: van schoensmeer, onderhoudsmiddelen voor leer, wrijfwas, vliegenmeppers, insecticiden, auto-onderhoudsmiddelen tot scheerzeep, haarshampoo, deodorant en levertraancapsules. Ook de verpakkingen van de producten werden in de fabriek gemaakt.

In 1972 nam de Consolidated Foods Corporation, later omgedoopt tot Sara Lee, het concern over. Het vroegere Erdalconcern kalfde steeds verder af. De productie werd geconcentreerd op andere plaatsen in binnen- en buitenland. In Amersfoort bleef uiteindelijk alleen de productie van Prodent en Zendium over. In de toptijd werden er 100 miljoen tandpastatubes per jaar gemaakt, allemaal A-merken, maar het bedrijf maakt ook producten voor de Hema, Albert Heijn, Kruidvat en de Aldi. Twee jaar geleden verkocht Sara Lee het bedrijf aan Unilever. De vestiging in Amersfoort was niet groot genoeg. Daarom werd besloten de productie van Prodent te verhuizen naar Compiègne in Noord Frankrijk.

Afscheid

Directeur Hans Hermans refereerde in zijn afscheidsspeech tot de werknemers aan 28 september 2011 toen bekend werd dat de fabriek zou sluiten. ,,De mededeling werd ontvangen met ongeloof. Maar toch hebben we daarna ons maannetje gestaan en onze kop niet laten hangen.'' Er werd loyaal en met inzet gewerkt om te helpen de productie naar Compiègne te verplaatsen. Hermans prees de inzet van de werknemers. ,,We zijn een supersterk team. De saamhorigheid en de trots is echt uniek. We hebben gelachen en gehuild, maar wij staan nog steeds schouder aan schouder.'' Voor de personeelsleden geldt een sociaal plan. Zij worden geholpen op zoek naar ander werk. Een aantal werknemers heeft al een andere baan gevonden.

Directeur Vincent Weijers van Unilever benadrukte dat schaalvergroting de enige reden is dat de fabriek in Amersfoort moest sluiten. In Amersfoort had Prodent geen verder uitbreidingsmogelijkheden. ,,Het heeft niets te maken met deze fabriek.'' Hij bedankte het personeel en wenste hen heel veel succes. ,,We zullen goed op de merken passen.''

Burgemeester Bolsius ontving een doos Zendium tandpasta voor de gemeenteraadsleden. Hij stelde dat de geschiedenis van Prodent onlosmakelijk verbonden blijft met die van Amersfoort. Het personeel hield hij voor dat zij allemaal nog een toekomst voor zich hebben.

Industrieel erfgoed

De vraag dringt zich intussen op wat er gaat gebeuren met het karakteristieke gebouw van de Prodentfabriek. Unilever heeft het gebouw te koop aangeboden aan de gemeente Amersfoort omdat die een eerste recht van koop had. Directeur Hermans vertelde na afloop dat de gemeente inmiddels schriftelijk heeft laten weten, het pand niet te zullen kopen. Intussen staat het pand op de markt. Enkele jaren geleden werd de waarde ervan nog getaxeerd op 6 miljoen euro, maar inmiddels ligt die prijs een stuk lager. Hermans vertelde dat Unilever het gebouw het liefst zo snel mogelijk tegen een goede prijs wil verkopen, maar erkende dat dat in de huidige economische situatie nog niet zo makkelijk is. Als de verkoop langer gaat duren, wil hij samen met de gemeente optrekken. Ook burgemeester Bolsius sprak over een 'markant gebouw'. ,,Wij gaan de uitdaging aan daaraan een goede invulling te geven. Wat dat precies is, weet ik nog niet.''

De Stichting Industrieel Erfgoed in de Stad Amersfoort (Siësta) heeft onlangs een commissie opgetuigd die een advies heeft gemaakt over de toekomst van het gebouwencomplex. Het advies is aangeboden aan de gemeente over De commissie dringt bij de gemeente aan op een goede bestemming voor de voormalige Erdalfabriek langs de Eem.

Het boek ‘De lach en een traan. Afscheid van Amersfoort’ van Jan Carel van Dijk is verkrijgbaar in de boekhandel en kost 14,95 euro.