Directeur Yvonne Ploum: ‘Geef ons de kans verder te gaan met museum’

AMERSFOORT - ‘Gun het Armando Museum een nieuwe toekomst in Oud Amelisweerd’, vindt directeur Yvonne Ploum van het Armando Museum. Wat daarvoor nodig is, is dat de gemeente Amersfoort een subsidiebedrag van 1 miljoen euro aan het Armando Museum verstrekt. ,,Op die manier kun je via de koninklijke weg afscheid van elkaar nemen’’’, stelt Ploum.

door John Spijkerman

Met trompetgeschal en tromgeroffel werd kunstenaar Armando in 1998 binnengehaald in Amersfoort. In de Elleboogkerk kreeg hij zijn eigen museum. Armando werd gevraagd door de oud-directeur van de Zonnehof, Paul Coumans, na een Armando-festival in 1993. ,,Paul Coumans heeft samen met anderen aan Armando gevraagd wat er na zijn dood met zijn werk zou gebeuren. De gemeente Amersfoort wilde een collectie Moderne Kunst. De Elleboogkerk was leeg en met heel veel hulp is het Armando Museum er toen gekomen. Armando vond dat heel fijn. Hij werkte in veel disciplines en toen kon hij terecht in Amersfoort, de plek waar de wortels van zijn werk liggen.’’ Dertien jaar later is de liefde danig bekoeld en ziet Amersfoort hem liever gaan dan komen. Oud -Amelisweerd in de gemeente Bunnik moet het nieuwe onderkomen worden van het Armando Museum.

Na de brand in de Elleboogkerk moest het Armando Museum omzien naar een andere behuizing. Als tijdelijke oplossing kon gebruik worden gemaakt van de Zonnehof. De verhuizing naar de Zonnehof deed het bezoekersaantal geen goed. Van 12.000 bezoekers in 2006, daalde het naar 5.000 bezoekers in 2010. Yvonne Ploum realiseert zich dat het Armando Museum per definitie een museum is voor een kleinere doelgroep. ,,Het Armando Museum is een museum waar je moeite voor moet doen. Qua thematiek vraagt het meer aandacht, tijd en energie.’’

Op termijn zou het Armando Museum terugkeren naar de Elleboogkerk, die dan eerst moest worden gerenoveerd. Tegelijkertijd kon de Elleboogkerk dan worden aangepast aan de museale functie. Om de veranderingen te kunnen betalen organiseerde de Armando Stichting een fondsenwervingactie die 1,6 miljoen euro opleverde.

Onaangenaam

Met de komst van het nieuwe college van b en w en in mei 2010 moest er flink worden bezuinigd in Amersfoort. Ook op cultuur. ,,De voorkeur in Amersfoort ging uit naar een bezuiniging via het Armando Museum’’, vertelt Ploum. Het nieuwe college besloot de Elleboogkerk te herbouwen, maar wilde het Armando Museum niet terug laten keren. ,,Dat was een pijnlijke ontwikkeling voor iedereen die bij het museum betrokken was. Dat vindt en vond Armando ‘heel erg onaangenaam.’’ Even werd overwogen om niet akkoord te gaan met het collegebesluit en te wijzen op de contracten en afspraken die er lagen. ,,Eerst ben je in een soort van shock en denk je ‘Wat nu?’. Je kunt naar de rechter stappen, maar wij wilden constructief verder.’’ Ploum realiseerde zich dat er zonder museum geen eigen plek meer was waar de collectie van Armando permanent in samenhang kon worden gepresenteerd. Al snel kwam bij haar het besef dat ‘je eigenlijk geen toekomst meer hebt’. ,,Tegen de gemeente hebben wij gezegd ‘Dit vinden wij vervelend’, maar als dit de wens is, ‘Geef ons dan de kans en help ons ook om een plek elders te vinden en te realiseren’. Dat heeft Armando ondersteund.’’

Oud-Amelisweerd

,,We wisten dat de gemeente Utrecht bezig was met de openstelling van Oud-Amelisweerd. Wij gingen ons afvragen of wij die bestemming konden invullen. Het afgelopen jaar hebben Marco van Vulpen (directeur Amersfoort in C) en ik in goed overleg met het bestuur en de Gemeente Utrecht en vele deskundigen hard gewerkt aan een ondernemings- en huisvestingsplan. Vorige week is de definitieve aangeboden aan de colleges van Utrecht en Amersfoort. Het is de bedoeling dat het op 25 oktober wordt behandeld in het college.’’ Daarna moet ook de gemeenteraad het ook nog goedkeuren. Bij de eventuele verhuizing van het Armando Museum naar Oud-Amelisweerd zijn zes partijen betrokken, waaronder de provincie Utrecht.

Als het Armando Museum naar Oud-Amelisweerd gaat, betaalt de gemeente Utrecht het geld om het pand te renoveren op te knappen. ,,Amersfoort hoeft niks bij te dragen aan de investering. Ze lopen geen enkel risico’’, stelt Ploum. Het Armando Museum beschikt zelf ook over geld uit fondsen, een bedrag van 1,6 miljoen euro. Dat geld wordt ook geïnvesteerd om het museum af te maken. ,,Wij investeren mee met Utrecht.’’ Aanvankelijk kwam het Armando Museum nog zeven ton tekort en moest op zoek naar aanvullende middelen. Dat geld is gezocht bij diverse provinciale en landelijke fondsen. ,,We hebben goede hoop op de toekenning van die aanvullende subsidies en Amersfoort hoeft er geen cent aan bij te dragen.’’

In de media werd gesproken van een bruidsschat die Utrecht gevraagd zou hebben van Amersfoort. Het geld zou nodig zijn om de toekomst van het museum veilig te stellen. Ploum legt uit hoe zit met de ‘miljoen van Barendregt’. Volgens Ploum gaat het bij de miljoen euro om de subsidie die het Armando Museum nog tot 2014 in Amersfoort krijgt. ,,Wat wij vragen is ons die twee jaarschijven aan subsidie mee te geven. Dan kan iedereen weer goed verder. Wij hebben hier als Armando Museum geen toekomst meer.’’ Het geld wil Ploum gebruiken om het te verwachten exploitatietekort in Oud-Amelisweerd de komende tien jaar op te vangen. ,,We willen dat geld verdelen over een periode van tien jaar om daarmee een stukje van het tekort op te vangen.’’

Voor de toekomst moeten musea meer dan voorheen hun eigen geld verdienen. In Oud-Amelisweerd heeft het Armando Museum daar veel meer mogelijkheden voor, denkt Ploum. De collectie wordt er ondergebracht in een bredere context en het landgoed is nu al de grootste publiekstrekker van de Prvovincie. ,,In de eerste plaats is er onze eigen fondsenwerving. In de tweede plaats verwachten we een veel groter bezoekerspotentieel voor het Armando Museum in Oud-Amelisweerd. Bovenden kunnen er in het Koetshuis van Oud-Amelisweerd facilitaire zaken worden ondergebracht als horeca en een winkel. Ook komen er eigen vergaderruimtes, voor de verhuur. En tenslotte is er de 1 miljoen euro van Amersfoort die de komend tien jaar moet worden gebruikt om het exploitatietekort aan te vullen.

,,Je moet zoiets netjes afhandelen’’, vindt Ploum. ,,In deze tijden van minder, minder, creëer je iets nieuw. Wij krijgen een ‘nieuw leven’ vanuit de verantwoordelijkheid die de gemeente Amersfoort heeft. Er is geen financieel risico voor de gemeente. Ze betalen alleen de twee schijven subsidie die toch al waren toegezegd. De gemeente komt zo op een koninklijke manier van het Armando Museum af.’’ Als Amersfoort besluit geen geld beschikbaar te stellen, dan zijn de dagen van het Armando museum geteld, denkt Ploum. ,,Zonder die bijdrage van Amersfoort kan het niet. Ik denk dat het dan het einde is. Ik heb alle fondsen al een keer eerder gevraagd of ze de toegezegde gelden wilden herbestemmen. Ik zie me dat niet nog een keer doen.’’ Ploum vindt dat je niet met de Armando-collectie moet gaan leuren. ,,In de museumwereld is Armando één van de meest bekende en gewaardeerde kunstenaars van het land.’’

Op 27 november 2011 eindigt de laatste Armando-expositie ‘Armando Biënnale revisited 2011’ in de Zonnehof. Dat sluit het Armando Museum zijn deuren. Een nieuwe museumstichting is in wording en kan begin volgend jaar een feit zijn. ,,In Oud-Amelisweerd willen we dan weer zo snel mogelijk dingen doen en Armando laten zien.’’ Medio 2013 kan het Armando Museum helemaal klaar zijn. Kunstenaar Armando voorspelde volgens Ploum al dat Amersfoort er nog spijt van gaat krijgen dat het het Armando Museum heeft laten gaan.

Collectie Armando

De collectie van het Armando Museum bestaat uit meerdere collecties. Ten eerste is er de zogenaamde kerncollectie. Deze omvat twintig schilderijen en een beeld dat is geplaatst bij begraafplaats Rusthof. De kerncollectie werd in 1998 aangekocht door de gemeente Amersfoort. Veel werken uit deze kerncollectie zijn verbrand tijdens de brand van 2007. De collectie is daarna weer aangevuld en eigendom van de gemeente Amersfoort.

Daarnaast is er de privé collectie van Armando. Bij de aankoop van de kerncollectie in 1998 hebben Armando en zijn toenmalige vrouw Tony de Meijere toegezegd dat ze hun collectie bij hun overlijden zouden toekennen aan Amersfoort. De collectie wordt dan geschonken aan de Armando Stichting die de collectie in bruikleen heeft gegeven aan het Armando Museum. De Armando Stichting wordt straks eigenaar van de collectie. Het gaat daarbij om alle schilderijen die zich in depot bevinden. Bij de scheiding van Armando en Tony de Meijere in 2010 werden de kunstwerken van Tony de Meijere, aan zijn ex-vrouw toegewezen. ,,Tony de Meijere heeft nu besloten haar verzameling na haar overlijden aan het Kröller Müller museum te schenken. Dat deed ze in het voorjaar van 2010’’, zegt Yvonne Ploum. Bij de verzameling van De Meijere gaat het om 343 kunstwerken: dertig grote schilderijen, vijftig kleine, en ook veel litho’s en grafieken. Ook zitten er voorontwerpen bij van latere beelden. ,,Wat ze daarmee doet is aan haarzelf. Vanwege de representativiteit heeft Armando er zelf ook één werk aan toegevoegd.’’ Ploum vindt het een goede zaak dat de werken worden geschonken aan het Kröller-Müller Museum. ,,Het is goed als het werk van Armando in meerdere musea vertegenwoordigd is.’’

Daarnaast zijn er nog de tekeningen van Armando. ,,In 1998 is afgesproken dat de tekeningen met uitzondering van een representatieve selectie van vijftig tekeningen niet zouden worden geschonken aan Amersfoort.’’ Aanvankelijk leek het erop dat de tekeningen naar Berlijn zouden verhuizen, maar nu worden de tekeningen toegevoegd aan de schenking aan het Kröller-Müller. ,,De schenking aan Amersfoort is dezelfde gebleven’’, stelt Ploum. ,,Vijfhonderd schilderijen staan bij Pot. Tientallen grote beelden, litho’s, de documentaireverzameling, ook tientallen werken van keramiek. ,,Er is niks veranderd. Het Armando Museum krijgt nog steeds de privé collectie.’’ Alleen zijn daaruit de werken van Tony de Meijere verdwenen.

In de Zonnehof loopt tot 27 en met november de expositie ‘Armando Biënnale revisited 2011’. Na deze tentoonstelling stopt het Armando museum in Amersfoort.