GroenLinks en CDA kanshebbers voor coalitie

AMERSFOORT Goed, we hebben gestemd… En wat nu? De partijen gaan zich groeperen, een deel wordt de coalitie en een ander deel de oppositie. De coalitie bestaat uit enkele partijen die het in grote lijnen eens zijn en dat vastleggen in een coalitieakkoord. Ze moeten wel over een meerderheid beschikken in de gemeenteraad. In Amersfoort betekent dit dat ze tenminste 20 van de 39 zetels bezetten.

Jeroen de Valk

De coalitiepartijen mogen wethouders leveren aan het 'college', dat samen met de burgemeester de dagelijks leiding heeft over de stad. Hoewel wethouders doorgaan voor machtig, zijn ze officieel uitvoerders van de besluiten van de gemeenteraad. Die raad wordt dan ook geacht hun reilen en zeilen kritisch te volgen, traditioneel vooral de partijen die niet bij de coalitie horen. Die heten dan ook 'de oppositie'.

Een wetmatigheid wil dat coalitiepartijen na vier jaar veelal verliezen, aangezien hen wordt aangerekend wat de kiezer als minder prettig heeft ervaren. Neem bijvoorbeeld de bezuinigingen in de eerste jaren van de vorige raadsperiode. De oppositie kan daar tegenin gaan, met alternatieven komen en zo stemmen winnen. Zo ging het ook in Amersfoort, deze maand. De partijen van de oude coalitie - VVD, D66, ChristenUnie en PvdA - beschikken nu nog maar over 46 procent van de stemmen en komen zodoende draagvlak tekort.

COALITIE Daar moet dus een partij bij en daarbij wordt waarschijnlijk als eerste gedacht aan GroenLinks. De groene fractie maakte de meeste winst, is nu met ruim 13 procent bijna zo groot als D66 en de VVD, en heeft de PvdA en de CU voorbijgestreefd. Het CDA won echter ook stemmen en werd daarmee net zo groot als GroenLinks. Als de ambities van GroenLinks te groen uitpakken - de partij zal onder meer de aanleg van de westelijke rondweg kritisch volgen, de rondweg waar juist de VVD voor heeft gevochten - kan het zijn dat de coalitie zijn heil gaat zoeken bij het CDA.

RONDWEG Met bepaalde partijen lijkt samenwerking op voorhand uitgesloten. De twee grootste partijen - VVD en D66 - zullen niet in zee gaan met de SP, de BPA en Amersfoort2014. Deze drie fracties willen de aanleg van de rondweg en de plannen voor renovatie van het stadhuis geheel terugdraaien.

PVDA Het is niet ondenkbaar dat de PvdA na de aanhoudende verliezen van de afgelopen jaren timide uit de coalitie stapt. De partij krijgt nog maar twee zetels en een nieuwe coalitie zónder PvdA maar mét VVD, D66, de CU en het CDA óf GroenLinks heeft dan al een meerderheid. Wethouder Fleur Imming (PvdA) zou dan moeten wijken voor een GroenLinks-wethouder of CDA-wethouder.

De giganten VVD en D66 zijn in ieder geval niet te negeren, ook al omdat de VVD groeide van 12,4 naar 14,6 procent. D66 kelderde van 20,6 naar 15 procent, wat de partij maakt tot zowel de grootste verliezer - in percentages - als niettemin nog steeds de grootste partij in de gemeenteraad.