Amersfoort krijgt volgend jaar een ‘state of the art’ waterstoftankstation

AMERSFOORT ‘De honden blaffen, maar de karavaan trekt verder’. Terwijl overal in de samenleving verhitte debatten worden gevoerd over de vraag hoe we met zijn allen moeten voorkomen dat de opwarming van de aarde rampzalige proporties aanneemt, zijn idealisten en innovatieve ondernemers druk bezig de spade daadwerkelijk in de grond te steken. Los van Twitterstormen, gepolariseerde opinies van klimaatontkenners en milieu-activisten en spoeddebatten in de Tweede Kamer. Daar willen ze niet door worden afgeleid. Of door worden opgehouden. Zij slaan de hand aan de ploeg. En met succes. Zo nu en dan leidt dat broeien en gisten onder het aardoppervlak tot een uitbarsting. Dan zien we ineens de vruchten van het werk van die aanpakkers. En wordt het perspectief van een nieuwe, duurzame toekomst ineens weer een beetje scherper... 

Daan Bleuel

,,In 2021 gaan we linten knippen.’’ Woorden van die strekking sprak wethouder Hans Buijtelaar enige weken geleden bij de presentatie van de Raadsinformatiebrief over Duurzaamheid. Daarin gaf het college -half februari- een actualisatie van de stand van zaken met betrekking tot de ambitie om Amersfoort in 2030 CO2-neutraal te laten zijn. Buijtelaar doelde met die opmerking op de opening van een waterstoftankstation, op het bedrijventerrein De Wieken Vinkenhoef tussen Hoevelaken en Stoutenburg. Het moet de zesde in Nederland worden.

De stelligheid waarmee Buijtelaar die woorden sprak, had misschien nog iets profetisch, inmiddels kan de Hooglandse ondernemer Stephan Bredewold van ‘Fountain Fuel’ het bevestigen: ,,Zoals het er nu naar uitziet, gaan we in de eerste helft van volgend jaar open.’’ Omdat op het moment dat we elkaar spraken de maatschappelijke gevolgen van de coronacrisis net voelbaar werden, durfde Bredewold nog geen datum te noemen. ,,Het is niet ondenkbaar dat we vertraging gaan oplopen door de beperkingen die we nu ondervinden. Maar hoe groot die gevolgen kunnen zijn, kan ik nu nog niet overzien.’’

Van de lopende vergunning- en subsidietrajecten verwacht Bredewold geen hinderlijk oponthoud. ,,Het plan ligt klaar, het bouwteam draait.’’ Bovendien worden de ideeën achter het initiatief ook bij overheden en bedrijven enthousiast ontvangen. 

DUURZAAMHEIDSPLAN Architect Roger Ooms, die met zijn bedrijf is gevestigd op het nog jonge bedrijventerrein De Wieken Vinkenhoef, is zo’n man die -gedreven door idealisme- stug en tamelijk onverstoorbaar doorwerkt aan het ideaal van een betere toekomst. Ooms is onder meer lid en trekker van een werkgroep van het landelijke platform CB’23 (Circulair Bouwen 2023). ,,Platform CB’23 wil ‘bouw-breed’ partijen met circulaire ambities met elkaar verbinden. Zowel in de sector van de grond-, weg-  en waterbouw, als in de woning en utiliteitsbouw (kantoren en bedrijfspanden)’’, zegt Ooms. ,,Het streven is om vóór 2023 nationale, bouwsectorbrede afspraken te maken over circulair bouwen.’’ Circulair bouwen gaat met name over het hergebruik van bouwwerken en bouwmaterialen.

Het is mede door de visie van Roger Ooms op de toekomst dat het waterstoftankstation op bedrijventerrein De Wieken een plekje gaat krijgen. ,,Het gaat om een kavel in de buurt van McDonalds’’, licht hij zijn plannen toe. 

Waterstof wordt belangrijk voor bestelbussen, personenvervoer en vrachtwagens. Op termijn komt daar de binnenvaart bijOoms is bezig met een duurzaamheidsplan voor het bedrijventerrein. Hij deed dat als antwoord op de vraag van het Parkmanagement van het bedrijventerrein en de gemeente Amersfoort, waarmee hij in gesprek raakte over het onderwerp. ,,Ik heb nog -als kind- de presentatie van het Rapport van de Club van Rome in de jaren ‘70 van de vorige eeuw meegemaakt. Dat maakte destijds diepe indruk op me. En ik vroeg me af - en daar begreep ik helemaal niks van - waarom er maar zo weinig met die zorgwekkende bevindingen gedaan werd?’’ 

De Club van Rome was een groep wetenschappers en andere vooraanstaande mensen die met het rapport ‘Grenzen aan de groei’ in 1972 aan de basis stonden van het ontstaan van het milieubewustzijn. De Club van Rome voorspelde dat de wereld op afzienbare termijn in grote problemen zou komen als de mens op dezelfde voet verder zou gaan met vervuiling, overproductie, uitputting van grondstoffen en meer. 

HERNIEUWBARE GRONDSTOFFEN Het prikkelde Ooms blijvend tot actie. Actie om een duurzamere toekomst te realiseren. ,,In mijn werk ben ik daar ook serieus mee bezig. Ook in de architectuur kun je ervoor kiezen om bijvoorbeeld milieuvriendelijke of hernieuwbare grondstoffen te gebruiken, in plaats van vervuilende en CO2-producerende gangbare alternatieven.’’

Hij geeft het voorbeeld van een opdrachtgever in Tilburg, die voorstelde chinees hardsteen te gebruiken. Ooms: ,,Ik heb daar om verschillende redenen bezwaar tegen gemaakt. Bijvoorbeeld omdat bleek dat Chinees hardsteen gewonnen wordt onder slechte arbeidsomstandigheden. Maar -en dat is misschien wel belangrijker- natuursteen heeft een heel lange ontstaansgeschiedenis. De natuur heeft er duizenden en duizenden jaren over gedaan om het te vormen. Het is een eindige grondstof. Ik vind dat je dergelijke grondstoffen daarom maar zeer beperkt moet gebruiken. Zeker als er goede alternatieven zijn.’’

GRONDSTOFFENBANK Maar er zijn meer redenen. Ooms: ,,Vervolgens moet het materiaal ook nog onze kant opkomen. Die invoer gaat hoe dan ook ten koste van veel CO2-uitstoot.’’ Ooms kwam met een alternatief materiaal: ,,Ik ben een voorstander van het gebruik van zoveel mogelijk lokaal materiaal en van het hergebruik van grondstoffen.’’ Eén van de ideeën van Ooms is dan ook om op het nieuwe deel van het bedrijventerrein, Vinkenhoef, te komen tot een grondstoffenbank. ,,En dan niet alleen een fysieke plek waar gebruikte materialen voor hergebruik worden aangeboden. Het kan ook een virtuele marktplaats worden waar vraag en aanbod bij elkaar worden gebracht.’’

Ik denk dat we waterstof voor veel meer doeleinden kunnen gebruiken. Ook  voor de verwarming van huizenTerug naar de waterstof, waar Roger Ooms ook heilig in gelooft. ,,Waterstof is in mijn ogen een ideaal medium voor het opslaan van energie’’, zegt hij daarover. De gedachte is in grote lijnen dat pieken in de productie van energie (Ooms: ,,En dan bedoel ík groen opgewekte energie met behulp van windmolens en zonnepanelen!’’) kunnen worden gebruikt om waterstof te maken (grofweg het splitsen van water in de scheikundige elementen waterstof en zuurstof. De ‘verbranding’ van waterstof levert energie op én water als ‘afvalproduct’). 

VERWARMING VAN HUIZEN ,,Ik denk dat we waterstof voor veel meer doeleinden kunnen gebruiken dan we nu doen. Ook bijvoorbeeld voor de verwarming van huizen’’, zegt Ooms, die in dat verband pleit voor een landelijke visie op het probleem. ,,We roepen nu wel bijna impulsief dat we van het aardgas af moeten, maar welke alternatieven we willen inzetten is nog niet duidelijk. We hebben in dat verband een totaalvisie voor heel Nederland nodig. En dat is helemaal niet zo moeilijk, denk ik.’’

Hij wijst op een initiatief van een consortium, waar multinational Shell deel van uitmaakt dat onlangs naar buiten kwam. Ooms: ,,Dat consortium wil - met een enorm windmolenpark op de Noordzee - binnen 20 jaar het equivalent van de energie van twee kerncentrales aan waterstof opwekken. Ik voorzie mede daardoor dat het gebruik en de toepassing van waterstof de komende decennia enorm gaat toenemen.’’

Om die reden paste de ontwikkeling van een ‘mobiliteitshub’ (met onder meer een waterstoftankstation) op het bedrijventerrein De Wieken/Vinkenhoef goed in een plan om het bedrijventerrein te ‘verduurzamen’. Ooms: ,,De ligging is gunstig. Aan de ene kant vlakbij een knooppunt van snelwegen, aan de andere kant dichtbij het centrum van Amersfoort.’’

Ooms bedacht de grondstoffenbank: Het kan ook een virtuele marktplaats worden voor vraag en aanbod

IDEALE PARTNER Het Amersfoortse bedrijf ‘Fountain Fuel’ van Hooglander Stephan Bredewold bleek de ideale partner om de wensen van Ooms in praktijk te brengen. De voormalig communicatie-specialist en organisator van evenementen voor grote bedrijven, werd gegrepen door het boek ‘De waterstofeconomie’ van Jeremy Rifkin. ,,Dat boek heeft me geïnspireerd en daardoor ben ik andere wegen ingeslagen’’, aldus Bredewold. ,,Met waterstof lossen we in de toekomst veel problemen op’’, is zijn overtuiging. 

Hij voorziet zelfs een ingrijpende verschuiving in het geopolitieke krachtenveld, als het gebruik van waterstof gemeengoed wordt: ,,In de komende jaren zullen we zien dat de economische macht verschuift van traditionele partijen die nu de hele keten van oliewinning tot tankstation beheersen (zoals de grote oliemaatschappijen), naar ondernemers die investeren in kennis. Zeer grootschalige opwek en distributie van waterstof bijvoorbeeld is voorlopig nog iets van erg grote bedrijven. Maar mobiliteit wordt het speelveld van nieuwe partijen. ‘’ 

Volgens Bredewold wordt er ook al veel langer dan vaak wordt aangenomen geïnvesteerd in de ontwikkeling en het gebruik van waterstof. ,,In raffinageprocessen (het splitsen van ruwe aardolie en aardgas in bruikbare eindproducten, zoals waterstof) wordt al 50 jaar geïnvesteerd. En toen het boek van Rifkin verscheen (in 2004), sprongen mensen als president George Bush jr. en voormalig EU-voorzitter Barosso daar ook bovenop. Er zijn echt miljarden in geïnvesteerd, de afgelopen decennia. We praten over een volwassen techniek.’’

De toepassing van waterstof aangedreven motoren lijkt nu een vlucht te gaan nemenBELANGSTELLING IS ER De toepassing van waterstof aangedreven motoren lijkt nu -ook in ons land- een vlucht te gaan nemen. ,,De belangstelling is er in ieder geval’’, zegt Bredewold die zelf denkt dat vooral het goederenvervoer en het grootschalige personenvervoer baat zullen hebben bij de techniek. Maar ook hier remmen basale bezwaren de ontwikkeling. ,,Heel praktisch; waar moet je tanken?’’, zegt Bredewold. ,,Voor de investering in een tankstation is er nu nog te weinig economisch draagvlak. Die vicieuze cirkel moet worden doorbroken om een ontwikkeling in gang te zetten.’’

Hij zegt dat de waterstoftechniek een aantal belangrijke voordelen heeft ten opzichte van voertuigen die met energie uit accu’s worden aangedreven. Bredewold: ,,We hebben het wel over een vorm van elektrisch rijden. Maar de waterstofmotor laadt de accu van het voertuig tijdens de rit voortdurend bij. Je hebt dus minder accu’s nodig. Dat scheelt veel gewicht en ruimte. Maar accu’s hebben ook milieutechnische nadelen.’’

Bredewold: ,,Overigens hangt het van de situatie af welke oplossing de beste is. En soms zijn dat accu’s, soms is dat waterstof. Accu’s voor kleine voertuigen met een beperkte actieradius, beperkt gebruik en laadvermogen. Waterstof voor mensen die een grotere bereik nodig hebben en die niet kunnen of willen wachten op het traditioneel bijladen van de accu’s bij laadpalen, maar die binnen vijf minuten de weg weer op willen. Ik denk dat waterstof de belangrijkste brandstof wordt voor bestelbussen, personenvervoer en vrachtwagens. Op termijn komt daar de binnenvaart bij.’’

VICIEUZE CIRKEL Bredewold wil de vicieuze  cirkel van vraag en aanbod te lijf door niet alleen te investeren in de bouw van een tankstation, maar door tegelijkertijd de aanschaf van waterstof aangedreven motorvoertuigen te stimuleren. ,,Daarom vragen we niet alleen subsidie voor de bouw van een tankstation, maar ook om een bijdrage in de kosten voor de aanschaf van auto’s. En dan gaat het vooral om kleine en grotere bestelwagens die hier in de regio rondrijden. Daar is waterstof uitermate geschikt voor.’’

‘Pot Verhuizingen, Drankengroothandel Scheerder, autoverhuurder Van Dusschoten hebben  toegezegd mee te gaan doenVolgens Bredewold is er in Amersfoort een grote groep ondernemers die zich bereid toont waterstof aangedreven voertuigen te kopen, als het tankstation daadwerkelijk gebouwd gaat worden. ,,Bedrijven als Pot Verhuizingen, Drankengroothandel Scheerder, autoverhuurder Van Dusschoten hebben al toegezegd mee te gaan doen. En Stam, de Renaultdealer, is bereid de auto’s te leveren. Ook Post.nl heeft aangegeven interesse te hebben. En dan zit je gauw aan aantallen die nodig zijn om zo’n tankstation rendabel te exploiteren.’’ Hoeveel de bouw van een tankstation zoals Bredewold dat voor ogen heeft, gaat kosten, wil hij niet zeggen (,,Omdat het concurrentiegevoelige informatie is’’, zegt Bredewold die wel een indicatie wil geven: ,,Het gaat om een miljoeneninvestering.’’)

Naast Amersfoort wil Bredewold volgend jaar ook in Rotterdam een tankstation openen. ,,En er zijn nog acht locaties die serieus belangstelling tonen’’, zegt Bredewold. ,,Maar een stad als Amersfoort kan zich hiermee regionaal én landelijk profileren als koploper in deze ontwikkeling. ,,Vergis je overigens niet; Amersfoort heeft zich vastgelegd op de ambitie om uiterlijk in 2025 te komen tot uitstootvrij (zero emission) vervoer in de binnenstad. Dat is het al snel!’’

VIJF MINUTEN Bredewold voegt daar aan toe dat hij een waterstofstation wil neerzetten dat ‘state of the art’ is. ,,Je moet daar ook je gewone elektrische auto kunnen opladen. En dat zonder dat er enorme wachttijden gaan ontstaan. Het is niet de bedoeling dat we straks koffie moeten gaan uitdelen om het wachten te veraangenamen. Om misverstanden te voorkomen, laden blijft een zaak van wachten. Maar waterstof tanken duurt een minuut of vijf en de techniek die we gaan gebruiken is dusdanig goed dat we na een tankbeurt van vijf minuten meteen weer de volgende auto kunnen tanken.’’

Bredewold benadrukt tenslotte dat het initiatief om een waterstoftankstation te ontwikkelen niet alleen bij hem en zijn bedrijf vandaan komt: ,,Dat zou teveel eer zijn’’, zegt hij. ,,In ons bouwteam, ons consortium en onze ambassadeurs zijn onder meer een paar grote partijen als Wiegerinck Architecten, een drietal dochters van bouwonderneming Volker Wessels, de Universiteit van Utrecht en een lokale tank-exploitant als Kreijne. Wat we hier in Amersfoort doen, gaat straks op heel veel plekken gebeuren.’’

KONTJE ,,Ik zal erop aandringen dat de provincie in het bestek voor de nieuwe aanbesteding van het openbaar vervoer gaat opnemen dat de vervoerder een deel van zijn bussen zal uitrusten met waterstofmotoren.’’ Dat zei wethouder Hans Buijtelaar in deze krant van 12 februari, bij het aanbieden van de Raadsinformatiebrief over Duurzaamheid aan de gemeenteraad. Hij suggereerde daarmee dat hij zijn invloed wil gebruiken om het gebruik van waterstofmotoren in de Amersfoortse mobiliteit een ‘kontje’ te geven. 

Woordvoerder Lotte Hendriksen van vervoersbedrijf Keolis vindt het nog te vroeg om nu al in te gaan op de vraag of Syntus (de huidige vervoerder in Utrecht en dochterorganisatie van het wereldwijd opererende Keolis) bereid zal zijn met waterstof aangedreven bussen in Amersfoort (of breder: de provincie Utrecht) te gaan rijden, als dat in een nieuwe aanbesteding wordt gevraagd. 

De komst van een waterstoftankstation in Arnhem maakte een intensievere inzet van de waterstofbussen mogelijk,,We wachten de signalen daarover uit het Provinciehuis eerst maar even af’’, aldus Hendriksen. ,,Voorlopig rijden we onder het huidige contract deels met elektrische bussen in de provincie Utrecht.’’ Maar ondenkbaar is het in ieder geval zeker niet. Hendriksen: ,,In Gelderland - bijvoorbeeld op de Veluwe - rijden we al met waterstof aangedreven bussen. In totaal zijn er twee van dergelijke voertuigen bij ons bedrijf in gebruik.’’ Hendriksen wijst erop dat de komst van een waterstoftankstation in Arnhem een intensievere inzet van de waterstofbussen mogelijk maakte.

TOEKOMST ,,Dit zijn de bedrijfsauto’s van de toekomst!’’ Jeroen Hogenstijn is enthousiast over de bedrijfsauto’s van Renault (met name de modellen Kangoo en de grotere Master). Als alles doorgaat zal Renault-dealer Stam de komende tijd -om te beginnen- zo’n 30 kleine vrachtwagens gaan leveren aan Amersfoortse bedrijven. ,,Het wachten is nog op de definitieve toekenning van de subsidie’’, vertelt Hogenstijn. Hij doelt op de subsidie die is aangevraagd voor de bouw van een waterstoftankstation op bedrijventerrein De Wieken. ,,Een deel van deze subsidie is bedoeld om de levering van minimaal dertig waterstof aangedreven bedrijfsauto’s mogelijk te maken.’’ Dat is meteen de eerste klandizie voor het tankstation. 

Volgens Hogenstijn zijn de auto’s uitgerust met elektromotoren met een ‘range extender’. ,,Je moet het zo zien dat een waterstof aangedreven motor de accu van de elektromotor bijlaadt. Daarmee wordt de actieradius vergroot. En dat alles emissieloos! Dus zonder uitstoot van vervuilende  stoffen.’’

Hogenstijn vertelt dat dit soort auto’s een actieradius heeft van zo’n 250 à 350 kilometer. ,,En dat is voor gebruik in de stad en in de regio vaak meer dan genoeg.’’ Volgens Hogenstijn is er in Amersfoort voldoende belangstelling bij bedrijven om te investeren in deze vorm van vervoer. ,,Die dertig auto’s zijn we zo kwijt’’, zegt Hogenstijn zelfverzekerd.

Dit was een premiumverhaal, exclusief voor abonnees van De Stad Amersfoort. Lees meer van dit soort verhalen en word lid: https://www.destadamersfoort.nl/abonnement/destadamersfoort-nl/bestellen