‘Na een uurtje bij het DigiTaalhuis voel ik me heel voldaan’

AMERSFOORT Je kunt in Nederland naar school zijn geweest, maar toch moeite hebben met lezen en schrijven. Gelukkig is er het DigiTaalhuis Amersfoort in de Bibliotheek het Eemhuis, waar laaggeletterde mensen die vaardigheden kunnen verbeteren.

Ronald Kos (62) is een van de deelnemers die daar baat bij heeft. In deze Week van Lezen en Schrijven deelt hij graag zijn verhaal. Jarenlang wist Ronald zich te redden, maar na zijn werkzame leven werd zijn laaggeletterdheid steeds meer een probleem. Zeker nadat hij een nierziekte kreeg en daardoor op sommige momenten het overzicht in zijn hoofd kwijtraakte.  

,,Ik begon steeds meer woorden te missen”, vertelt Ronald. ,,Mijn kinderen zeiden eind vorig jaar: ‘daar moet je wat aan doen.’ Ik vond dat prima. Voor mij is het niet nieuw dat ik tekort kom met lezen en schrijven, dat is altijd al zo geweest. Ik heb me er ook nooit voor geschaamd. Als ik er vroeger problemen mee had, dan loste ik dat samen met mijn vrouw en kinderen op. Maar nu ging dat niet meer.”

Net als zijn ouders heeft Ronald de lagere school niet afgemaakt. ,,Ik kom uit een gezin dat gewoon werkte. Ik ging al op jonge leeftijd mee met mijn vader om kantoren schoon te maken. Ik begon al snel daarna mijn eigen schoonmaakbedrijf. Aan het ontwikkelen van lezen en schrijven werd helemaal geen aandacht besteed.”

NIET MEEGEKREGEN Hij heeft dat gemist, maar kan het zijn ouders niet kwalijk nemen. ,,Zij hebben het ook niet meegekregen. Ze hadden misschien wel kunnen zeggen: doe je best op school, want dat kan je later helpen. Maar ik vond het ook weer niet erg, want ik vond werken leuk.”

Mensen zeiden weleens: je bent dyslectisch. Dat zal wel zo wezen, maar ik ging gewoon door

EIGEN TAALTJE Het verhaal van Ronald staat niet op zichzelf. In Nederland hebben 2,5 miljoen volwassenen moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Vaak vinden zij ook de omgang met een computer of mobiele telefoon lastig. In Amersfoort gaat het om 7 procent van de inwoners. Ondanks zijn laaggeletterdheid heeft Ronald zijn bedrijf goed kunnen runnen. Hij wist moeilijke situaties handig te omzeilen, kreeg hulp van zijn vrouw die goed overweg kon met de computer en bedacht zijn eigen taalsysteem. ,,Klanten onthield ik niet met namen, maar met nummers. Adressen? Hetzelfde verhaal. Had een klant betaald, dan zette ik een kruisje. Simpele symbolen, dat werkte super. Ik had mijn eigen taaltje.” Brieven van de belastingdienst? Ronald kon ze nauwelijks lezen, maar wist wat er moest gebeuren. ,,Ik had al heel jong een bedrijf. Dan weet je al snel: je moet betalen of je krijgt geld terug. Uiteindelijk ging het erom wat er onderaan de streep stond. Als je je daaraan houdt, heb je nooit problemen met de belastingdienst.”

Toen hij een huis kocht had hij veel meer tijd nodig om de akte te lezen. ,,Ik zei tegen de notaris: heb je even? In dat soort situaties nam ik gewoon mijn tijd. Ik stoorde me nergens aan. Mensen zeiden weleens: je bent dyslectisch. Dat zal wel zo wezen, maar ik ging gewoon door.”

De krant lezen heeft Ronald nooit gedaan. ,,Mijn ouders waren lid van de Leesmap. Een tijdschrift las ik weleens uit, op mijn manier. Ik vond het interessant wat er in de wereld gebeurde. Maar dat was niet de basis natuurlijk. Die probeer ik nu te leren. Lezen gaat nog wel, maar schrijven is een ramp.”

ZELFVERTROUWEN Dat is inderdaad een groot verschil, beaamt Monique Oechies. Zij is docent NT1 Lezen en Schrijven bij het DigiTaalhuis in de Bibliotheek het Eemhuis. Elke week probeert ze deelnemers een beetje verder te helpen. ,,Dat is vaak en kwestie van aansluiten bij wat iemand leuk vindt. We zoeken bijvoorbeeld woorden bij plaatjes, nemen brieven door of oefenen met leestekens. Ik reik de handvatten aan, maar ze doen het uiteindelijk zelf.” Soms duurt het even, maar uiteindelijk ziet ze het zelfvertrouwen toenemen. ,,Soms denk je: het komt niet verder. En dan ineens is er een doorbraak. Het belangrijkste is dat iemand echt wil leren lezen en schrijven. Omdat het altijd een probleem is geweest, hebben laaggeletterde mensen nare ervaringen meegemaakt. Er is daarom vaak een lange adem nodig om verder te komen.”

VOLDAAN GEVOEL Ronald is nu een half jaar onderweg en heeft wekelijks les. Hij is zo enthousiast over de cursus, dat hij zich ook thuis op oefenstof stort. Hij merkt dat hij elke keer een beetje vooruitgaat. ,,Ik voel mijn hersens geprikkeld worden. Klinkers, medeklinkers, soms kom ik er haast niet doorheen, ik moet er echt voor werken. Maar als ik een uurtje gezeten heb, voel ik me heel voldaan. En ik voel dat er weer ruimte in mijn hoofd komt. Ik herken meer woorden en lezen gaat steeds een beetje beter. Hoe langer ik een woord aankijk, hoe beter ik het uitspreek.”

Hij raadt andere mensen die moeite hebben met lezen en schrijven aan om ook aan te kloppen bij het DigiTaalhuis. ,,Doen! Het is echt heel goed voor je. Je bent bezig om jezelf te verbeteren en voelt je steeds vrijer. Er is niks fijner dan dat.”

Je kunt meteen aan de slag, want er is op dit moment geen wachtlijst. De omgeving van iemand die moeite heeft met lezen en schrijven kan een stimulerende rol vervullen. ,,Mijn kinderen hebben dat goed aangevoeld”, zegt Ronald. ,,Mijn tip: ga met diegene zitten en ga een keer oefenen met de boeken die de bibliotheek daarvoor heeft. Neem mensen mee in de situatie van leren, dat geeft de meeste kans dat ze de stap zetten.”

Aanmelden voor de cursus kan tijdens het Spreekuur van DigiTaalhuis  Amersfoort op dinsdag van 9.30 tot 11.00 uur, donderdag van 19.00 tot 20.30 uur of op vrijdag van 13.30 tot 15.00 uur in de Bibliotheek het Eemhuis. De medewerker van het DigiTaalhuis helpt ook met andere vragen over beter leren lezen en schrijven of als je de Nederlandse taal wilt oefenen of de computer wilt leren gebruiken. Het bezoeken van het spreekuur is gratis en je hoeft geen afspraak te maken.  

door Thijs Tomassen

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met de gemeente Amersfoort en het DigiTaalhuisAmersfoort.