Peter Kerklingh samen met Ben Stoelinga bij de Elleboogkerk.
Peter Kerklingh samen met Ben Stoelinga bij de Elleboogkerk. Rinus van Denderen

'Sixteen in the Sixties, een persoonlijk verhaal'

28 november 2019 om 07:32 Kunst

AMERSFOORT Wie een aaneenschakeling van smakelijke anekdotes wil lezen uit de jaren vijftig en zestig moet het boek Sixteen in the Sixties lezen. Boeiend voor zestigplussers en interessant voor Amersfoorters, want het hele waargebeurde persoonlijke verhaal speelt zich af in de Keistad.

De auteur bedient zich van een fictieve naam, Peter Stiegh. ,,Omdat ik liever niet in de ik-vorm schrijf", zegt Kerklingh. Om reden van privacy is ook de naam van zijn klasgenoot van de middelbare school gefingeerd. Rondom beide personen vinden bijzondere en bizarre voorvallen plaats. Het boek geeft een tijdsbeeld weer van een middenstandsgezin uit een provinciestad van destijds 60.000 inwoners.

,,Drie getallen bepalen het boek", zegt de 69-jarige schrijver. ,,Zes, omdat zes trefwoorden de sfeer het beste weergeven: historie, religie, dominantie, homofilie en tolerantie. En dat alles verpakt in nostalgie. Zestien is de leeftijd waarop je je gaat afvragen of je met jongens of met meisjes wilt zoenen, of misschien wel allebei? En zestig is de tijd waarin de meeste veranderingen plaats vonden. Vooral in de tweede helft van de jaren zestig, toen Amersfoort zomaar een hippe uitgaansplek had met de Sopla, een oude sigarenfabriek aan het Smallepad. Bands als Q65, The Shoes, The Golden Earrings en Rob Hoeke traden er op. Wiet en soul slopen Amersfoort binnen. Het eerste nam ik niet, het tweede dronk ik als water."

VUILE JUUT De auteur deelt zijn eerste herinneringen met een jongen van de lagere school, Bennie Stoelinga. ,,We waren zowel voetbalvriendjes als misdienaarvriendjes. Voetballen deden we elke dag ná vier uur als onze school, de Aloysiusschool aan het Dupontplein, uit ging. We speelden op het terrein van de schaatsvereniging AIJV aan de Rubensstraat, maar dat mocht niet. We werden gesnapt door een agent. 'Vuile juut' riepen we hem na. Dat pikte de diender op zijn beurt niet en we moesten mee naar het politiebureau, waar we vele angstige uren als negenjarige jochies doorbrachten."

Slaan was niet ongebruikelijk, ook niet binnen het gezinStoelinga (70), momenteel raadslid, was net als de auteur, ook misdienaar. Beide jongens groeiden op in rooms-katholieke gezinnen en dat betekende veel kerkbezoek. In de Elleboogkerk hebben ze honderden uren doorgebracht. Vol afschuw denken ze nog terug aan de verwoestende brand van de kerk in 2007. Repeteren voor de Paasmis betekende niet naar school, maar niet luisteren naar de instructies van de kapelaan werd bestraft met een oorvijg. Kerklingh: ,,Slaan was niet ongebruikelijk, ook niet binnen het gezin. Mijn vader was streng, maar rechtvaardig. Toen hij merkte dat ik me toch had opgegeven voor misdienaar bij een huwelijksmis, sleurde hij me aan m'n oor uit de kerk weg. Ik had hem immers beloofd niet naar die mis te gaan. Trouwen was beter dan rouwen, want van een kersverse bruidegom ontving je na afloop van de dienst een knaak, nou, dat was evenveel als je zakgeld per week."

STIMULEREN VAN ROKEN Opmerkelijke gebeurtenissen uit de jaren vijftig was de algemene acceptatie van roken, ja zelfs stimulering daarvan. ,,Overal werd gerookt, in de klas, in huis, in de auto, op tv. Mijn vader, schoenwinkelier, had op de toonbank twee glazen staan. In het ene glas sigaretten voor de dames en in het andere glas sigaren voor de heren. Uiteraard als ze schoenen hadden gekocht. Toch stimuleerde mijn vader me om niet te roken. Niet roken voor mijn achttiende zou worden beloond met honderd gulden. Wel roken werd bestraft met vijfentwintig gulden."

Ander vreemd feit was de weigering van overheidsinstanties om getrouwde vrouwen in dienst te nemen. De man moest het geld verdienen, de vrouw moest thuis zijn om op de kinderen te passen. ,,De juffrouwen Kunst en Biechstraten op de Aloysiusschool waren ongetrouwd, dus zij mochten wel in dienst van de school komen."1959 was een feestjaar voor Amersfoort, omdat de stad toen 700 jaar stadsrechten had. ,,Velen liepen in de warme augustusmaand in klederdracht. De zojuist geopende Stadsring was decor van een gigantische kermis."

Meisjes kwamen pas in 1960 naar de Aloysiusschool. Tot die tijd was het een pure jongensschool. Als de auteur veertien jaar is krijgt hij op de Middelbare Handelsdagschool te maken met een klasgenoot, die 'anders' geaard is. ,,Het woord homo of gay, werd niet uitgesproken. Je maakte een handgebaar, tikte met een paar vingers op de achterkant van je andere hand. Deze klasgenoot heeft mij en ons gezin lange tijd gestalkt. Het was geen leuke periode."

Het woord homo werd niet uitgesproken. Je tikte met een paar vingers op de achterkant van je andere handMOULIN ROUGE Rond zijn zestiende gaat seksualiteit een rol spelen. Peter Stiegh verkeert met meisjes uit het Soesterkwartier, tot groot ongenoegen van zijn moeder, die liever had gezien dat hij met vriendinnetjes uit het Bergkwartier kwam aanzetten. Daarnaast worden muziek, volleybal en de schoolstrijd Interscholaire steeds belangrijker in zijn leven. Met zijn jongere broer beleeft hij mooie tijden in Parijs als Ajax een beslissingswedstrijd tegen Benfica moet spelen in de Europa Cup 1. ,,In bussen gingen we naar de Moulin Rouge. Wat een feest met alleen maar Amsterdammers in de nachtclub!"

Ook over een vakantie in Italië is de auteur openhartig. Hij en zijn broer ontmoetten er leerling-verpleegsters en na de korte vakantie spraken ze af in Amersfoort een reünie te houden. ,,Het werd erg gezellig, laten we het daar maar op houden." De wereld veranderde compleet in 1969 met Woodstock, de eerste maanlanding, de oorlog in Vietnam, de felle protesten en met John Lennon en Yoko Ono in het Hiltonhotel in Amsterdam. 'Make love, not war'. De dramatische ontwikkeling met genoemde klasgenoot van de middelbare school heeft pas vijftig jaar later impact op de schrijver. In Frankrijk hoort hij verhalen aan van een echtpaar dat hun zoon heeft verloren aan zelfmoord. Andere aanleiding tot schrijven was de Nashville-verklaring, begin 2019. De uitspraken van SGP-leider Van der Staaij en van Johan Derksen maakten de schrijver boos. ,,Zo eenvoudig is het nou ook weer niet om anno nu uit de kast te komen. Ja, vroeger was het een drama. Tot 1971 was homofilie zelfs strafbaar. Onvoorstelbaar," aldus Kerklingh.

In de epiloog uit 2019, als de auteur in gesprek is met zijn kleinzoon van zestien, staat tolerantie centraal. Het nawoord tenslotte is gewijd aan een ode aan Amersfoort, de stad waar Kerklingh geboren en getogen is. 'Sixteen in the Sixties, een persoonlijk verhaal' met veel oude foto's ligt in de boekhandel: 18,99 euro. Ook direct via de auteur te bestellen: peter.kerklingh@hetnet.nl.

Petertje Kerklingh (links) en Bennie Stoelinga als misdienaars van negen jaar.
Jolanda Woltjer
Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie