,,Het is een verhaal over de groei van de vereniging, over veranderingen en lastiger perioden, maar bovenal over de drijfveer om samen muziek te maken.”
,,Het is een verhaal over de groei van de vereniging, over veranderingen en lastiger perioden, maar bovenal over de drijfveer om samen muziek te maken.” Wilskracht

Fraai jubileumboek Wilskracht markeert eeuwfeest

10 november 2021 om 08:45 Achtergrond

Het is in de lente van 1921 als drie leden van De Jonge Werkman, de jeugdclub van de rooms-katholieke kerk voor de arbeidersjeugd van de oude binnenstad bij elkaar komen. Broeder De Wilde en Jo van der Linden zijn van plan een eigen muziekvereniging op te richten nu St. Gregorius het loodje heeft gelegd. Ze vinden dat achtentwintig amateurmuzikanten in de dop weer een eigen plek moeten krijgen in het muzikale leven van hun stad. Ze laten er geen gras over groeien en binnen drie dagen is Amersfoort alweer een nieuwe muziekvereniging rijker: de Rooms-Katholieke Muziekvereniging Wilskracht.

Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van Wilskracht ontstond het idee een boek te schrijven over de geschiedenis van de vereniging. Muzikanten Francois van Ekkendonk, Annemiek Keizer, Marco Groenendijk en Renate de Vos namen zitting in de commissie en in de zomer van 2020 werd met het schrijven en samenstellen van het boek begonnen. Van Ekkendonk had veel baat bij het uitgebreide archief van Wilskracht. ,,Gelukkig is het verenigingsleven goed gedocumenteerd in het archief. Ook stukken uit de begintijd zoals akten, notulen en foto’s waren nog voorhanden. Daarnaast leverden veel leden foto’s aan, zoals ons oudste lid Bert van der Linden (86).”

Annemiek Keizer vult aan. ,,Op een gegeven moment lag de vloer bezaaid met foto’s en knipsels. We maakten een selectie en voorzagen dat van een rangorde en een chronologisch tijdsbeeld. Natuurlijk hebben we nagedacht over de vormgeving, daarbij zijn we geholpen door Daphne Siliakus, de partner van één van onze leden die ook professioneel als vormgever werkzaam is.

Na het voorwoord van burgemeester Bolsius beschrijft het boek niet alleen de geschiedenis van Wilskracht, maar ook dat van Amersfoort. Van Ekkendonk constateerde dat het katholiek zijn in het begin erg belangrijk was. ,,Een geestelijke zag toe op het roomse gehalte. Dat roomse is er inmiddels wel afgesleten. Wilskracht heeft vele maatschappelijke ontwikkelingen meegemaakt en is daardoor ook beïnvloed, maar het plezier in het samen muziek maken is hetzelfde gebleven in al die jaren. Het verenigingsverhaal is nauw verbonden met maatschappelijke ontwikkelingen: de afnemende verzuiling en toenemende individualisering, waardoor muziek maken niet langer een familietraditie was, maar een individuele keuze werd om je te ontwikkelen. Het boek vertelt het verhaal van onze vereniging dat begint in 1921 en dat loopt via de crisisjaren dertig, de Tweede Wereldoorlog, de periode van wederopbouw en de jaren zestig naar de groeiperiode van Amersfoort sinds de jaren tachtig en uiteindelijk naar het jubileumjaar 2021. Het is het verhaal over de groei en bloei van de vereniging, over veranderingen en lastiger perioden, maar bovenal over de drijfveer om samen muziek te maken.”

Het is de ontroering van de muziek die mij na zo’n lange tijd nog steeds raakt


OPGROEIEN MET EN BIJ WILSKRACHT In het boek wordt de chronologische beschrijving van de geschiedenis van de vereniging afgewisseld met persoonlijke verhalen van leden. Deze persoonlijke verhalen getuigen van liefde voor de vereniging en van de sterke onderlinge band. Annemiek Keizer speelt fagot in het Concertorkest en is al 49 jaar lid. ,,Ik ging als jong meisje met mijn vader Joop en mijn broer Joost mee naar de vereniging en ben nog steeds lid. Zelfs de volgende generatie Keizer heeft al een plek gevonden in onze vereniging. Joops kleindochter Suzanne speelt ook mee in het orkest. Nog steeds zien we dat hele generaties Amersfoortse families opgroeien met en bij Wilskracht. Dat versterkt de verbondenheid en de saamhorigheid. Het is de ontroering van de muziek die mij na zo’n lange tijd nog steeds raakt. Als je al zo jong en zo lang lid bent van een vereniging dan bepaalt dat ook je sociale leven. Ik maakte er mijn vrienden!”

Inmiddels laat het huidige tijdsbeeld zien dat het lid zijn Wilskracht een andere maar nog steeds sterke betrokkenheid laat zien. Geen bingoavonden en tombola’s meer. Ook is de majorettenafdeling van de vereniging jaren geleden opgeheven en werd Wilskracht daarmee een zittend orkest. Van Ekkendonk is nu acht jaar lid en woont in één van de Amersfoortse nieuwbouwwijken. ,,Wilskracht staat niet los van het verhaal van Amersfoort, de garnizoenstad die het ooit was en die groeistad werd. Wilskracht trad op in de stad en de stad voorzag Wilskracht van publiek en leden. Die leden werden steeds vaker import en vonden hun weg naar de vereniging zoals ikzelf. Ik had niet zoveel ervaring met het verenigingsleven, maar inmiddels bepaalt het voor een groot deel mijn leven en ben ik door de muziek gegrepen. Samen maak je een mooi resultaat.”

Wilskracht heeft in honderd jaar veertien voorzitters gehad. Het harmonieorkest telde acht dirigenten en het regionaal concertorkest twaalf in honderd jaar. Dirigenten bepaalden voor een groot deel de kleur en de klank van het ensemble. Drie namen blijven lang op het netvlies hangen zonder de anderen te kort te doen. Jan Wakelkamp was na de oprichting 32 jaar dirigent en gaf het stokje in 1953 door aan zijn zoon Wim. Joop de Winter dirigeerde van 1965 tot 1989 en bleek en echte maestro, een doorgewinterd musicus en verenigingsman in hart en nieren. Hij was het die aan de basis stond van de jeugdopleiding en het initiatief nam om samen met de Amersfoortse muziekschool tot een opleidingsvorm te komen waarin de jeugd werd voorbereid op deelname aan het harmonieorkest. Inmiddels is dit initiatief uitgebreid en verankerd in het Keistedelijk Opleidingsorkest waarin vijf Amersfoortse en Leusdense muziekverenigingen met Scholen in de Kunst samenwerken. Na het Keistedelijk Opleidingsorkest volgt deelname aan het harmonieorkest. De stap naar het concertorkest hangt af van de persoonlijke ambitie en het niveau van de muzikant. Annemiek Keizer ziet dat Wilskracht ook vormen vind om de jeugd van nu voor de vereniging te enthousiasmeren. ,,Ons project In Flanders Field over de 100 jarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog in 2018 is daar een mooi voorbeeld van. In de uitwerking en vormgeving van het concert hebben we de jeugd betrokken en maakten we gebruik van moderne middelen om het programma zo goed mogelijk voor het voetlicht te brengen.”

Wij hebben als vereniging in de coronalockdown niet kunnen functioneren. Ook niet via zoom


In het boek worden door de tijd heen verschillende grote gebeurtenissen, binnen- en buitenlandse concertreizen, concoursen, festivals en concerten beschreven zoals deelname aan De Vloed in Klank in 1985, Amersfoort 750, het Mauthausen project, In Flanders Fields en Shakespeare in harmony King Lear in maart 2020. Een week later geraakte Nederland in een totale lockdown en kwam ook het verenigingsleven stil te liggen. Ook voor Wilskracht had dat verregaande consequenties.

Van Ekkendonk ziet verwantschap met het oprichtingsjaar 1921. ,,Toen was Nederland in de ban van de Spaanse griep. Wij hebben als vereniging in de coronalockdown niet kunnen functioneren. Ook niet via zoom. Er waren wel contacten via dit medium maar die hadden een sociaal karakter. Toen het weer voorzichtig mocht zijn we weer gaan optreden in twee groepen. De ene week het ene deel van het orkest en de week daarop de andere helft van het orkest. Zo, en met gebruikmaking van plattegronden, konden we de vereiste afstand garanderen. Op 11 september 2021 traden we voor het eerst in anderhalf jaar weer op. Dat gebeurde met opzet in het Openluchttheater waardoor je ook hier van tevoren in de publieksopstelling de nog steeds vereiste afstand op de stoelen kon markeren. Tijdens dit concert werd het jubileumboek uitgereikt aan loco-burgemeester Stegeman. Dat had eigenlijk op 24 april in een groots jubileumconcert zullen plaatsvinden maar dat was door de coronabeperkingen nog niet mogelijk. Ook de geplande reünie voor oud-leden ging niet door.”

Stadsdichter Jaques de Waart schreef het gedicht Toonzetting voor Wilskracht. Voorzitter Luctor Herwig ziet dat er ook in de komende honderd jaar nog behoefte is aan een muziekvereniging als Wilskracht. ,,Anno 2021 komen de leden uit alle windstreken. Ze krijgen les van professionele docenten. Wilskracht is één van de drieduizend muziekverenigingen die Nederland rijk is. Onze muziekvereniging is goed verweven in het muziekonderwijs in de regio en heeft een belangrijke sociaal-maatschappelijke rol. Wilskracht is een hele leuke club waar je mooie evenementen beleeft en waar je met plezier muziek kunt beoefenen op alle amateurniveaus en supervitaal. Laat maar komen die volgende honderd jaar.”

Het eerstvolgende optreden van RCO Wilskracht vindt plaats op 15 december in de Bergkerk. In mei 2022 is er een concertreis naar Freiburg gevolgd door het Pinksterconcert door het Harmonieorkest.

door Peter Bruinsma

Het jubileumboek “Muziekvereniging Wilskracht 100 jaar” is te bestellen via www.wilskracht-amersfoort.nl.