Plan voor eerherstel Molukkers
30 maart 2021 om 13:27Burgemeester ondertekent plan voor eerherstel
Jeroen de Valk
PREMIUM Molukse Nederlanders hebben recht op een genoegdoening, zowel in financieel als mentaal opzicht. En: ze verdienen een plek in de nationale geschiedschrijving. Dit vindt raadslid Noëlle Sanders (Lijst Sanders/50+), zelf een dochter en kleindochter van Indische emigranten. Ze weet zich gesteund door een manifest van deze strekking dat door zeventien Nederlandse burgemeesters werd ondertekend.
Bij een raadsbijeenkomst werd besloten dat ook de Amersfoortse burgemeester Lucas Bolsius hier zijn handtekening onder zet. Bolsius: ,,Natúúrlijk doe ik dat, en dit mag ook absoluut geen onderwerp van discussie zijn.’’ Hij belde een paar dagen terug de burgemeester van Barneveld en vernam dat deze collega-burgervader ‘ook zijn verantwoordelijkheid wil oppakken’. Amersfoort, zo legde Bolsius uit, beschikt in tegenstelling tot Barneveld niet over een grote Molukse wijk. Maar Amersfoort kende wel Kamp Amersfoort, het concentratiekamp dat na de Tweede Wereldoorlog onder meer dienst deed als provisorisch opvangcentrum voor Molukkers.
De geëiste compensatie komt voort uit een trauma van lang geleden. Molukkers vochten onder de Nederlandse vlag in het verre Oosten. Hele gezinnen werden gevangen gezet in wat later ‘jappenkampen’ werden genoemd. Velen moesten dwangarbeid verrichten bij de aanleg van de beruchte Birma-spoorweg die in totaal 15.000 krijgsgevangenen het leven kostte. Nadat Nederland het conflict had verloren, werden al hun bezittingen afgenomen en moesten ze het nieuwe Indonesië verlaten. Ze dienden zelf de overtocht te betalen.
CONCENTRATIEKAMPEN Maar er gloorde licht aan het einde van de tunnel, zo was de militairen en hun gezinnen beloofd. Eenmaal in Nederland, zouden ze voor drieënhalf jaar achterstallige soldij ontvangen. Dat geld kwam er nooit. Wel werden de militairen direct ontslagen. Een deel van de geëmigreerde gezinnen werd ondergebracht in voormalige concentratiekampen, want die stonden toch leeg sinds de bevrijding. Aanvankelijk mochten de Molukkers hier niet werken; ze moesten zien te overleven van een heel klein beetje zakgeld. Maar ook aan deze tweede nachtmerrie zou een einde aan komen: het verblijf in Nederland, zo was hen eveneens beloofd, zou niet langer duren dan zes maanden. Ooit zouden ze een eigen Molukse staat mogen stichten. Die veilige thuishaven kwam er niet, en dus bleven ze noodgedwongen in Nederland. Ze werden er stiefmoederlijk behandeld in de harde, karige naoorlogse tijd. Daar was het immers oorlog geweest, iets waar dat volk uit het voormalige Nederlands-Indië vast niets van had meegekregen. En dat kwam ook nog profiteren van ‘onze' welvaart.
w Lees in het Premium artikel op De Stad Amersfoort.nl meer over deze geschiedenis en het initiatief van Noëlle Sanders.
Op 21 maart 2021 was het exact zeventig jaar geleden dat de eerste boot met Molukkers in Nederland aankwam. Het begin van een massale emigratie. Aanleiding voor de burgemeestersbrief, die in De Volkskrant werd gepubliceerd. De burgervaders stellen voor: betaling van de achterstallige soldij. Géén uitstel daarvan, ofwel het huidige ‘uitsterfbeleid' tot de laatste militairen - of hun weduwen - zijn overleden. Het aanbieden van excuses. Het ervoor zorgdragen dat dit Molukse verleden een plek krijgt in de geschiedschrijving. Middelbare scholieren dienen zoiets te weten.
[POSTUME ONDERSCHEIDING Noëlle Sanders (59) ziet een overeenkomst met de recente toeslagenaffaire, waarbij eveneens niet-westerse allochtonen argwanend werden bekeken. Ze nam het initiatief voor een enquête onder vierhonderd Indische Nederlanders. Daarbij kwam ook naar boven dat destijds alle verblijfskosten moesten worden terugbetaald. Zelfs de levering van een wekelijkse emmer warm water, want in de luizige verblijfsplekken kwam die niet altijd uit kraan.
In 2017 haalde ze de lokale media aangezien haar grootvader werd onderscheiden met het Mobilisatiekruis. Hij ontving de onderscheiding postuum, want hij was omgekomen bij de aanleg van de Birma-spoorweg in 1944. Sanders had zich ingespannen voor dit eerbetoon. Haar grootvader, Johannes Züther, werd maar 35 jaar en had gediend in het KNIL (Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger). Hij liet een vrouw en een dochter na - de laatste werd de moeder van Sanders. Een verslag van het onderzoek is te vinden op www.ikwilgerechtigheid.nl.
