Voorbereiden verkiezingen is
[afvinken van lijst] vereisten
Normaal gesproken begint de gemeente in het najaar voorzichtig met de voorbereidingen van de verkiezingen en draait de machine vanaf januari volop. Maar nu is alles anders. De corona-crisis zorgt ervoor dat er een grote uitdaging kwam die door veel betrokkenen maar al te graag werd opgepakt. Zo boden vrijwilligers zich al vóór een wervingscampagne aan en gaat Amersfoort zelfs experimenteren.
Makkelijk was het allemaal niet. Dat moet Bert Kuijer eerlijk bekennen. Hij is één van de mensen uit het ‘verkiezingsteam’ van de gemeente en is al sinds juli druk met de voorbereidingen. ,,We gingen er toen al vanuit dat de corona-crisis invloed had op de manier van stemmen en daarom hebben we in eerste instantie alle stemlocaties van de voorgaande jaren bekeken”, blikt Kuijer terug. ,,We keken niet alleen naar de toegankelijkheid van de gebouwen, maar ook of het mogelijk was om alle maatregelen na te leven. Denk hierbij aan de anderhalve meter-regel en of eenrichtingsverkeer mogelijk was.” Ook een goed werkend ventilatiesysteem was hierbij van belang en enkele locaties kwamen niet door de keuring. In totaal een stuk of twintig, denkt Kuijer. ,,En daarnaast hebben we ervoor gekozen om geen gewone stembureaus in verzorgingstehuizen te plaatsen. Die groep is al kwetsbaar en daarom leek ons dit geen goed idee.”
OUDEREN KUNNEN VEILIG STEMMEN Direct stipt hij een belangrijk punt aan tijdens deze verkiezingen. De ouderen en kwetsbare mensen. Hoe zorg je ervoor dat zij op een veilige manier kunnen stemmen? Er zijn landelijk al wat dingen veranderd. Zo kan één persoon drie volmachten meenemen naar het stembureau, waar het er voorheen twee waren. Daarnaast kunnen 70-plussers dit jaar schriftelijk stemmen.
,,Wij sturen hen dan een pakketje met daarin het aparte briefstembiljet en een gebruiksaanwijzing”, duidt Kuijer. ,,Thuis kunnen zij dan hun stem uitbrengen en de gesloten envelop retour sturen. Hiervoor komen nog aparte instructiefilmpjes online én een landelijke telefonische hulplijn voor deze doelgroep. Wij controleren de ontvangen stembiljetten op echtheid en sturen ze door naar de stembureaus.” Daarnaast gaat de gemeente voor het eerst met een mobiel stembureau langs bij tehuizen. Dit is een besloten stembureau dat op 17 maart enkel en alleen toegankelijk is voor de mensen die in één van de negen tehuizen wonen of tijdelijk verblijven. ,,Het is dus écht niet de bedoeling dat de gehele buurt langskomt om even snel daar te stemmen. Juist de kwetsbare ouderen willen we op deze manier beschermen en ook hierbij geldt: veiligheid staat centraal.”
TOEZICHT HOUDEN Dat is ook zo in de stembureaus, waarvoor meer mensen dan anders beschikbaar zijn om de aanwezigen te helpen of te ondersteunen. Normaal zijn er drie stembureauleden, maar op de stemdagen (15, 16 en 17 maart) zullen dit er minstens vier zijn. ,,Drie personen doen het gebruikelijke werk: de stempas en legitimatiebewijs controleren en het stembiljet uitreiken. Een extra persoon controleert of alles via de corona-maatregelen gaat. Hij of zij wijst de kiezers op de geldende maatregelen en houdt toezicht op de anderhalve meter afstand. En samen maken ze regelmatig alles schoon.” Landelijk werd er een campagne gestart door het ministerie om vrijwilligers en medewerkers te werven, wat al snel veel Amersfoortse vrijwilligers opleverde. Nog voordat er lokaal een extra campagne werd gestart, stroomden de aanmeldingen al binnen. ,,Daarnaast hebben we de samenwerking gezocht met MBO Amersfoort. Leerlingen ondersteunen de mensen in de stembureaus en zijn een soort gastheer of gastvrouw.”
ONTSMETTEN Op woensdag 17 maart, de echte stemdag, zijn er door heel Amersfoort ruim honderd stembureaus beschikbaar voor alle kiezers: dat zijn er zestien meer dan vorige keer. Op maandag 15 maart en 16 maart, de ‘early voting’-dagen, zijn er dertig stembureaus per dag voor de kwetsbare groepen. Zo’n 1200 mensen helpen hierbij mee om alles probleemloos te laten verlopen en ook de stembureaus zien er anders uit dan gebruikelijk. Zo is er alleen eenrichtingsverkeer mogelijk, zijn er spatschermen geplaatst en wordt er veel en vaak ontsmet. ,,Aan van alles is gedacht”, wil Kuijer benadrukt hebben. ,,Neem bijvoorbeeld de potloodjes. Normaal kan iedereen deze continu gebruiken, maar dat leek ons in deze tijd niet handig. Daarom hebben we er nu 16500 besteld: 150 per stembureau. Iedere kiezer krijgt een schoon potlood mee het stemhokje in en moet deze na afloop in een bakje gooien. Als deze vol is, worden de potloden grondig ontsmet. Dit gaat continu zo door. Datzelfde geldt voor de stemhokjes en bijvoorbeeld de deurklinken. Je hoort het: we doen er echt alles aan om corona buiten de deur te houden.”
SCHADUWLIJST Zoals gezegd kan er dit jaar gestemd worden op meerdere dagen. Zo wordt gehoopt de drukte te verspreiden en de wachtrijen voor stembureaus te minimaliseren. In Amersfoort wordt verwacht dat een kwart van de inwoners gebruik maakt van de vervroegde stemdagen. ,,Dat is wel de schatting, ja. Maar goed, voor iedereen is dit nieuw en daardoor weet je niet wat je kunt verwachten.” De komende tijd maakt de gemeente bekend waar er gestemd kan worden. Maar tot kort voor de stemming, kunnen sommige locaties nog wijzigen. Daarom wordt er gewerkt met een schaduwlijst. Mocht er bijvoorbeeld ergers in een pand voor 17 maart lokaal een corona-uitbraak zijn, dan kan daar alsnog niet gestemd worden. ,,We zullen komende week de voorlopige lijst kenbaar maken”, bevestigt Kuijer. ,,Tot een dag voor het stemmen kunnen er in nood nog wijzigingen plaatsvinden. Op de site van de gemeente Amersfoort is steeds de actuele stand van zaken te zien: www.amersfoort.nl/verkiezingen.”
GELD VAN HET RIJK Gemeenten moeten veel extra kosten maken om alles veilig te laten verlopen. Hiervoor krijgt Amersfoort 460.000 euro extra van het Rijk, mogelijk wordt dat bedrag later nog verhoogd. Na de verkiezingen wordt gekeken of dit bedrag kostendekkend was. ,,Als dit niet het geval is, dan bespreken de gemeenten dit opnieuw met de minister."
EXPERIMENT De gemeente start een experiment waarbij blinden, slechtzienden, doven, slechthorenden, mindervaliden en mensen met een hulphond of een verstandelijke beperking hulp op maat krijgen. Zo wordt er een extra stembureau gecreëerd voor hen. Daar krijgen zij de begeleiding en extra hulpmiddelen die nodig zijn om zelfstandig hun stem uit te kunnen brengen. Hierbij moet gedacht worden aan onder andere een voorleessysteem, een speciale stem-mal voor blinden, duidelijkere bewegwijzering, persoonlijke begeleiding tot aan het stemhokje en extra uitleg over hoe het er in een stembureau aan toe gaat. ,,We gaan kijken of dit werkt en als het een succes blijkt, dan gaan we dit vaker toepassen. Waar dit stemlokaal komt is nog niet bekend.” Daarnaast wil Amersfoort ook een drive-in stembureau waarbij men vanuit de auto kan stemmen. De locatie wordt bekend gemaakt als alles rond is.
Dit artikel verscheen eerder op De Stad Amersfoort.nl Premium.
