Tabak bracht ooit
[Amersfoort tot bloei]
Paul de Wilde nam de zaak in 1982 over van zijn vader. Die had het als vertegenwoordiger van Hofnar Sigaren te druk met het bedienen van de vele tabakszaken in de stad.
Ooit vond je alleen al in de Sint Andriesstraat - de korte verbinding van de Zuidsingel met de Stadsring - wel drie ‘sigarenmagazijnen’. Toen de verslaggever een overzicht maakte van de laatsten der Mohikanen, enkele jaren terug, werkte Paul de Wilde al toe naar een afscheid. De coronacrisis vervroegde de sluiting van zijn zaak, gecombineerd met steeds strengere regels uit ‘Den Haag’; zo moet een tabakswinkel vanaf nieuwjaar 2021 de voorgevel blinderen. Met andere woorden: een mooie etalage is er niet meer bij.
Eind 2019 stopte eveneens de speciaalzaak van Gert en Paula Weterings aan het Neptunusplein. Gert had ook de zaak van zijn vader overgenomen; die was hier in 1958 als pionier van start gegaan in het nieuwe winkelcentrum. De gezondheid van Gert stond hem niet toe verder te werken. Vaste klanten en familieleden hielden de winkel nog even draaiende, want de zaak aan het Neptunusplein had ook een sociale functie.
Hoe dan ook: Gert Weterings en Paul de Wilde gingen noodgedwongen met pensioen en opvolgers dienden zich niet aan. Een collega, elders in het land, nam de resterende voorraad van De Wilde over. Een belegger heeft het pand gekocht. Een derde Amersfoortse zaak was in 2014 gesloten: die van Piet Galesloot aan de Noordewierweg. De naamgever was in de zeventig en kampte met een longontsteking en andere gezondheidsperikelen. ,,Piet was het liefste doorgegaan’’, zei zijn echtgenote, ,,want hij vond het wel gezellig, al die mensen over de vloer.’’
‘COMPLEET DOORGESCHOTEN’ De sigarenspecialisten zagen zichzelf vooral als fijnproevers en adviseurs. Weterings: ,,Een mooie, handgemaakte sigaar is als een goed glas wijn. Iets om intens van te genieten. Je creëert ermee een rustmoment.’’ De Wilde vulde aan: ,,We kunnen mensen adviseren over smaakbeleving, rookduur en zo. We geven de klanten precies wat hij of zij wil. Bijna alles wat we verkopen, hebben we zelf wel eens geprobeerd.’’ Voor zulke goede adviezen konden we niet terecht in de supermarkt, zo vonden ze. Weterings: ,,Die winkelmevrouwtjes hebben er geen verstand van. Die weten nog niet het verschil tussen señorita’s en cigarillo’s.’’
Niettemin voelden ze zich als criminelen weggezet door de steeds strengere wetgeving. De regels waren ‘compleet doorgeschoten’. Er werd gemeten met twee maten. Want er moest toen al ‘Roken is dodelijk’ op elk pakje sigaretten staan, terwijl je op een zak chips niet leest dat je er dik van kan worden, of op een fles wijn dat je het ervan aan je lever kunt krijgen.
Ruim veertig jaar terug, toen de verslaggever als beginnend freelancer op een redactie in gesprek ging, werd daar door iedereen gerookt, overal en altijd. Onderscheid tussen de vele rokers en de enkele niet-roker werd eigenlijk alleen gemaakt in de trein - je had aparte rookcoupés - en sommige plekken in een ziekenhuis. Wie iets verder terug gaat in de tijd, ziet dat roken zelfs een sportief tintje had. Op de Soesterweg bevond zich tot in de jaren zestig Sigarenmagazijn De Sportvriend. Voetballers en supporters haalden hier wat te roken, op weg naar een wedstrijd van HVC op Sportpark Birkhoven. De uitslagen van de lokale clubs werden op zondagmiddag bekendgemaakt op een schoolbord, vlak bij de ingang.
ECONOMISCHE FACTOR Ooit was de tabaksindustrie een belangrijke economische factor in de stad. De Amersfoortse economie draaide hoofdzakelijk op de tabak in de jaren 1650 - 1750. Toen echter de import uit verre landen op gang kwam, ontdekten de Amersfoortse rokers en snuivers dat de tabak van eigen bodem van slechte kwaliteit was. De verwerking van tabak ging echter nog lang door. De laatste grote sigarenfabriek van Amersfoort sloot in 1960: Sopla, aan het Smallepad.
De term ‘Sopla’ betekent ‘wind’ of ‘damp’ in het Spaans en moest suggereren dat de producten uit Spaanstalige landen afkomstig waren. Een reclameman of -vrouw zag hierin een bruikbare afkorting: ‘Steeds Onder Prima Leiding Aangemaakt’. Critici bedachten toen de afkorting ‘Stinkt Ontzettend, Probeer Liever Andere’.
Paul en Yvonne de Wilde nemen afscheid van hun klanten via Facebook: ,,Wat een ander einde dan we begin december hadden voorzien.’’ Hierop volgt een waslijst aan reacties, zoals ‘dank voor vele jaren advies geven’, ‘wat aan abrupt einde’ en: ,,Wat fijn dat jullie nog zo lang open mochten blijven! Probeer toch maar te genieten van jullie vrije dagen.’’
p [Dit is een premiumverhaal dat eerder verscheen op De Stad Amersfoort.nl Premium. Wilt u meer van dit soort verhalen lezen? Word ook lid:
