Afbeelding
Jojanneke Clarijs

Thuis bij Johan van Oldenbarnevelt

14 mei 2019 om 06:36 lokaal

AMERSFOORT Veel aandacht is er deze maanden voor onze beroemde stadsgenoot, de landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt (1547-1619). Maar wie weet waar hij woonde? Johan is waarschijnlijk geboren in een pand aan de Kortegracht, ter hoogte van de Van Oldenbarneveltsteeg. Op zijn achtste verhuisde hij naar het muurhuis Bollenburg aan de gelijknamige straat Muurhuizen (ter hoogte van de synagoge), een fors pand dat nog altijd tot de verbeelding spreekt. Johan woonde hier tot zijn zestiende, toen hij aan het werk ging bij een advocaat in Den Haag.

Jojanneke Clarijs

Wat was Bollenburg voor huis? Johan woonde in een van de grootste huizen van de stad. Het was toen al een historisch pand van ruim 150 jaar oud: het is gebouwd rond 1400. Die hoge ouderdom is opmerkelijk. De muurhuizen zijn gebouwd op het tracé van de eerste stadsmuur. Dit is nog goed herkenbaar aan het ronde verloop van de huizen rond de oudste kern van de stad. De vroege bouw van Bollenburg betekent dus dat de eerste stadsmuur ter plekke al is gesloopt lang vóórdat de tweede stadsmuur gereed was (omstreeks 1450).

BOOGJE Het huis van Johan was sinds de middeleeuwen niet wezenlijk veranderd. Het brede en hoge pand stond dicht op de straat. Aan de achterkant was een tuin die doorliep tot aan de stadsgracht. Ook aan de zijkant, want de huidige Weeshuisgang was er toen nog niet. Het huis bestond uit een souterrain, een hoge bel-etage, een verdieping en een hoge kap. De ingang naar het huis bevond zich hoog in de gevel op de bel-etage en was vanaf de straat alleen te bereiken via een trappetje. Deze ingang is er nu niet meer, maar is nog wel te herkennen aan een boogje in de gevel. De koude noordgevel aan de straat had kleine vensters met een luik en glas-in-lood boven of naast elkaar. De warme zuidzijde aan de gracht daarentegen had grote kruisvensters, met onder twee luikopeningen en boven twee glas-in-loodramen.

MUURSCHILDERINGEN In het souterrain met de bakstenen gewelven was de keuken. De bel-etage was de belangrijkste verdieping, waar de woon- en ontvangstvertrekken lagen. Johan keek er tegen twee muurschilderingen aan: één met twee mannelijke heiligen (die door latere beschadigingen niet goed zijn te herkennen); en één met Sint Barbara en Sint Catharina. De schilderingen dateren uit de bouwtijd en zijn tegenwoordig zeer zeldzaam! De plafonds bestonden uit de robuuste, middeleeuwse balklagen. Het huis werd verwarmd door middel van open vuur in de schouwen tegen de zijgevels.

Men sliep in bedsteden, die destijds in alle vertrekken te vinden waren. De scheiding tussen woon- en slaapvertrekken was niet zo strikt als tegenwoordig. Ongetwijfeld had een deel van het huis een zakelijke functie, want ook wonen en werken werden vaak gecombineerd. De ouders van Johan zullen hun interieur naar de mode van die tijd hebben ingericht, maar daar is niets meer van aanwezig.

Dit artikel is gebaseerd op het boek Bollenburg, Het Huis Van Oldenbarnevelt van Jojanneke Clarijs. Het boek beschrijft de spraakmakende bouw- en bewonersgeschiedenis van het huis. Het boek is verkrijgbaar in de betere boekhandels. Uitgeverij Thoth, ISBN 978 90 6868 723 1.

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie