Kosten jeugdzorg rijzen de pan uit

AMERSFOORT Amersfoort maakt zich zorgen over de zorg, en dan vooral die voor de jeugd. De tekorten blijven oplopen. Een rapport stelt voor om vooral in te zetten op 'zelfredzaamheid' en zo min mogelijk dure 'professionals' in te zetten.

Jeroen de Valk

De tekorten begonnen met de 'decentralisatie', ofwel de overheveling van zorgtaken van het rijk naar de gemeenten. Op gemeentelijk niveau, zo werd in Den Haag verondersteld, weten ze vast wat de burger nodig heeft. De decentralisatie ging van start in 2015 en sindsdien wordt er in totaal 450 miljoen per jaar bezuinigd op de zorg. Want de onderneming is misschien wel allereerst een bezuinigingsmaatregel, alle hooggestemde verwachtingen ten spijt.

Vooral de jeugdzorg lijkt in Amersfoort de dupe te worden van dit beleid. De toelage vanuit het rijk lijkt keer op keer onvoldoende te zijn; dat blijkt ook weer uit een onderzoek van het adviesbureau KPMG. Eerder dit jaar kwam een rapport met de bevindingen over de jaren 2016 en 2017.

'HOOGBEGAAFD' Tegelijk neemt de 'zorgvraag' toe, zo  bleek uit getuigenissen van zorgverleners in de raadszaal. De 'toegang' is dichterbij gekomen en de burger is veeleisender. Iedere ouder wil de perfecte opvoeder zijn en menig kind is als vanzelfsprekend hoogbegaafd. ,,Alle problemen moeten oplosbaar zijn'', zei een afgevaardigde van GGZ Centraal, ,,en we moeten honderd procent gelukkig zijn.  Anders kloppen we aan bij een zorgverlener. Maar zijn wij daar wel voor?'' Hulpverleners moeten soms assertief optreden om een overbodige behandeling te voorkomen.

De vraag aan het onderzoeksbureau was: is het mogelijk om de toegang tot en de kwaliteit van de zorg te  behouden of zelfs te verbeteren met de bestaande  budgetten? Dat kan zeker, schrijft KPMG. Het bureau werkte drie scenario's uit: een 'minimale', een 'realistische' en een 'maximale'.

'ZELFREDZAAMHEID' De scenario's hebben met elkaar gemeen dat de burger het zoveel mogelijk zelf moet zien op te knappen, zij het met steun van onder meer wijkteams en praktijkbegeleiders van huisartsen. Doorverwijzen naar duurdere 'specialistische' hulp moet zoveel mogelijk worden vermeden; dit heet 'scherp sturen'.

Het adviesbureau stelde een lijst op met 'leidende principes'. Het eerste luidt: 'Zelfredzaamheid voorop'. ,,We nemen het probleem niet over maar zorgen dat iemand zelf aan het stuur blijft.'' Het tweede leidende principe: 'De omgeving doet mee.' Waarmee wordt bedoeld dat 'er eerst naar oplossingen in de eigen omgeving' wordt gezocht; denk aan steun van familie en  buren.  

VERTROUWEN Pas als het bovenstaande ontoereikend is, worden 'professionals' ingezet. ,,Die professionele hulp komt alleen nooit in de plaats van de eigen verantwoordelijkheid.'' 

De hulpverleners in het stadhuis waren het er over eens: de kosten rijzen de pan uit, het gaat zo niet langer. Maar enkelen - onder wie een vertegenwoordiger van onderwijsbegeleider Sovee - zagen in het rapport vooral veel 'controle en sturing'. Wat Sovee betreft mag de kwaliteit van de zorg nooit onder druk staan en mag er meer  'vertrouwen in de professional' zijn.