Stille tocht van Kamp Amersfoort naar Rusthof druk bezocht

AMERSFOORT Dit jaar konden belangstellenden weer meelopen met de Stille Tocht van Nationaal Monument Kamp Amersfoort naar Rusthof. Honderden mensen liepen dit jaar mee. De tocht werd gelopen in aanwezigheid van de burgemeester van Amersfoort, de locoburgemeester en jeugdburgemeester van Leusden en leerlingen van groep 7/8 van de Johannes Calvijnschool Amersfoort. 

De stoet vertrok om 18.45 uur. De tocht liep langs het monument ‘Gevangene voor het vuurpeloton’ – ook wel de ‘Stenen Man’ genoemd – en vervolgde zijn weg via de Loes van Overeemlaan, Laan 1914 en de Dodeweg naar het Sovjet Ereveld en begraafplaats Rusthof. Daar legden de burgemeesters bloemen bij het ‘Veteranenmonument’ en het gedenkteken voor ‘De Onbekende Soldaat’.

De Stille Tocht stopte bij de binnenplaats van Rusthof. Hier legden de burgemeesters een krans, waarna om 20.00 uur twee minuten stilte in acht werd gehouden, gevolgd door het Wilhelmus. Vervolgens werd er een gedicht voorgelezen en tot slot sprak de burgemeester van Amersfoort, Lucas Bolsius.

Speech burgemeester Lucas Bolsius dodenherdenking 4 mei 2020

Alleen het gesproken woord geldt

Vanavond zijn we weer in grote getale samen. Om stil te staan bij de verschrikkingen van oorlog. Om stil te staan bij de slachtoffers van de Tweede Wereld Oorlog. Maar ook om stil te staan bij de slachtoffers die zijn gevallen bij vredesmissies. Vanavond voelen we nog intenser wat vrede betekent.

Twee jaar geleden liep ik dezelfde stille tocht met de loco-burgemeester van Leusden. Met z’n tweeën. Een indringende ervaring. Corona had ons toen net in de greep.

De afgelopen twee jaar is ons leven beheerst door Corona en de beperkingen. Vrijheden van u en mij werden ingeperkt omdat we een collectieve solidariteit invulden. Ingewikkelde dilemma’s, want overheden moesten drastische maatregelen nemen. Die tijd heeft ons geleerd dat we onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn; de keuze voor vrijheid van de een, heeft effect op de vrijheid van de ander. Het heeft flink geschuurd.....

Vorige week werd uit onderzoek van de Anne Frank Stichting en het VerweijJonker instituut duidelijk dat ruim een op de drie Nederlanders de basisprincipes van onze democratie minder belangrijk vinden. Steeds meer mensen zijn bereid, de groei zit met name bij jongeren tussen de 18 en 24 jaar, onze democratische rechtstaat naar achteren te schuiven en om een ‘sterke leider’ beslissingen te laten nemen. Ik laat de analyse van het waarom even liggen.

Maar het is een zorgwekkend signaal. Onze rechtstaat geeft u en mij de vrijheden om te zeggen en te denken wat we willen, om ons te verenigen, om te geloven wat we willen. De vrijheden die Nederland tussen mei 1940 en mei 1945 niet had. Vrijheden waarvoor vele mensen hun leven hebben gegeven. Vrijheden waarvoor met gevaar voor eigen leven, mensen in verzet zijn gekomen. Waarvoor mensen vast hebben gezeten, zoals in kamp Amersfoort. Europa heeft toen ervaren wat een ‘sterke leider’ te weeg kan brengen. Een sterke man die een heel volk wilde uitroeien. Honderden joodse Amersfoorters zijn afgevoerd en vrijwel niemand keerde levend terug.

Ook nu heeft Europa te maken met zo’n sterke leider. Twee duizend kilometer van Amersfoort wordt gevochten voor die vrijheden. Miljoenen zijn op de vlucht geslagen en Amersfoort en Leusden vangen honderden Oekraïners op.

Een aantal weken geleden was ik bij de opvang aan de Zonnehof. Ik keek kinderen in de ogen. Ogen waarin angst zichtbaar was. Wanneer gaan we weer naar huis? Wanneer zie ik mijn vader en opa weer? Wat gaat mijn toekomst worden?

Van de week besefte ik me dat aan het begin van de Tweede Wereldoorlog Amersfoort massaal is geëvacueerd richting Noord-Holland. Een spookstad bleef achter. Ook toen moesten kinderen hun vertrouwde omgeving verlaten. Ook in hun ogen zullen dezelfde vragen te zien zijn geweest.

77 jaar na dato weten we dat het toch mogelijk is geweest om weer vrede te sluiten met onze Oosterburen. Dat het mogelijk is geweest om ook in andere werelddelen weer samen te leven.

Maar we weten ook dat de verschrikkingen van toen, op dit moment landen en sterke leiders er niet van weerhouden om als agressor op te treden. Je zou er moedeloos van worden.

En toch zal het goede winnen van het kwade. Daaraan moeten we allemaal, zoals we hier staan, onze bijdrage leveren. Ronald Leopold de directeur van de Anne Frankstichting omschreef het vorige week in een interview op treffende wijze: ‘We moeten leren om samen te leven met mensen die erg van ons verschillen, ook qua politieke opvattingen’.

Dat is wellicht niet altijd gemakkelijk. Maar we zijn het verplicht aan al die slachtoffers die we vanavond hier gedenken.