Voorstelling Dwaalhuis bij Holland Opera; ‘De kracht van muziek bij dementie’

AMERSFOORT Holland Opera brengt vanaf zaterdag 9 oktober zes keer de voorstelling Dwaalhuis in de Veerensmederij. Het is een voorstelling over vergeten, maar ook over je mooiste herinneringen.

Als je ouder wordt vergeet je soms dingen, maar juist de oudste herinneringen blijven. Soms is het heel verdrietig als iemand dingen niet meer weet en je kunt er ook kwaad en geïrriteerd over worden. Maar vergeten kan soms ook grappig zijn en het is fijn om mooie herinneringen met elkaar te delen. In Dwaalhuis speelt een man piano, een vrouw herkent de melodie en speelt mee. Langzaam komen we achter hun verleden en hun toekomst. 

Niek Idelenburg is niet alleen artistiek leider bij Holland Opera, maar vooral ook als componist actief. Hij schreef de muziek van de voorstelling Dwaallicht waar Nieks dochter Daantje het libretto voor schreef. ,,Het leuke van mijn dochter Daantje is dat ze een oudere ziel heeft. Ze denkt over de dingen van het leven na en schrijft bijvoorbeeld nog brieven op papier met pen en per post verstuurd naar haar grootouders of naar mij. In brieven reflecteer je langer en intensiever op de inhoud dan in vluchtige mails of apps. Het dwingt je als het ware tot meer en langer nadenken. Ik ben zelf al langer geïnteresseerd in wat dementie met mensen doet en vooral welke rol muziek daarin speelt. Mijn opdracht aan Daantje was om een libretto te schrijven waarin je met zo weinig mogelijk woorden zoveel mogelijk zegt. Mijn ene oma was iemand die in het proces van dementie lief was en bleef, zacht en benaderbaar. Mijn andere oma daarentegen was agressief en moest zelfs vastgebonden worden. En toch ging mijn opa iedere ochtend naar zijn dementerende vrouw toe. De liefde bleef onvoorwaardelijk en dat aspect intrigeert me vooral. Datzelfde zag ik terug in de relatie die de penningmeester van Holland Opera had met zijn dementerende vrouw. Hij vond in haar nog steeds de grote liefde. Zo bracht ik ooit een aantal maal de Johannes Passion als dirigent met koor en orkest. Peter Dobberitz was daarin cellist. Hij werd al op jonge leeftijd dement en wist op een gegeven moment al heel snel na een uitvoering niet meer dat hij kort daarvoor de Johannes Passion had gespeeld. Toch bleef hij in staat het stuk steeds weer uit te voeren. Het blijkt dus dat muziek lang op je hersenspoor blijft. “

HERINNERING De IJslandse sopraan Björk Nilsdottir speelt ook trompet. De voorstelling begint als de man en de vrouw bij de tramhalte staan en samen naar de opera gaan. Omdat de vrouw soms IJslands spreekt verstaat de man haar niet goed. Het niet verstaan, het niet begrijpen vormt de basis van de voorstelling waarin dementie het thema is. Als de vrouw de trompet krijgt is de herinnering terug. Idelenburg bracht een IJslands volksliedje als herkenbaar en terugkerend thema in de muziek. Het is al te horen in de ouverture. Idelenburg benadrukt dat hij heel erg verheugd is over de medewerking van het Ensemble Fuse, bekend van Podium Witteman. Fuse speelde de strijkkwintetten die hij speciaal voor de voorstelling schreef en het geheel een andere kleur geeft waarin je uitzoomt en het meer van een afstand kan bezien. De strijkkwintetten zijn op band opgenomen, het ensemble is niet lijfelijk aanwezig. ,,Dat is ook de reden waarom ik geen pianist heb ingehuurd. Ik ben zelf de pianist en de zanger. Een podium voor twee mensen versterkt de kracht van het thema en maakt het alleen maar indringender”, vult hij aan.

Recent was de Veerensmederij, en Niek Idelenburg, gastheer voor de Werelddementiedag van Alzheimer Nederland. Op die dag werd eens te meer duidelijk dat dementie niet iets is wat alleen ouderen treft. Idelenburg is er trots op dat Alzheimer Nederland het belang en de kracht van de voorstelling erkent. ,,Professor Wiesje van der Flier is op alle speeldata aanwezig en zal na afloop vragen beantwoorden. Het moet geen loodzware voorstelling worden met daarna ingewikkelde medische vragen.”

In het weekend van 9 en 10 oktober zijn er try-outs. Dan volgen er voorstellingen op 16 oktober en 5, 6 en 7 november. Ook zijn er besloten voorstellingen op verzoek zoals de Zorgopleiding van het MBO. Idelenburg maakt een pleidooi voor muziek. ,,Maak muziek op een instrument, zing bij een koor. Daarmee kun je herinneringen vasthouden en tot leven brengen.”  Meer informatie op: www.hollandopera.nl.

door Peter Bruinsma