Kunstpakhuis CC NL: depot beveiligd als een gevangenis

AMERSFOORT De landelijke media hebben het gebouw ontdekt: het CollectieCentrum Nederland (CC NL). Het Amersfoortse complex waarin een half miljoen kunstwerken worden bewaard, waaronder de collectie van het Rijksmuseum. Er is tevens een werkplaats en een bezoekersruimte, zij het apart van het enorme, streng beveiligde depot. Op 13 september wordt het CC NL officieel geopend door Ingrid van Engelshoven, demissionair minister van Cultuur.

Amersfoorters die de lokale media volgen, zullen denken: heb ik daar niet al iets over gehoord? Dat kan kloppen, want voor de stad ‘leeft’ het CC NL al een paar jaar. De verhuizing van kunstwerken naar de locatie in Vathorst is al in de zomer van 2020 van start gegaan. Daar zijn ook kostbare gebruiksvoorwerpen en meubelstukken bij. De vier instellingen die hier hun waardevolle spullen opslaan, zijn - naast het Rijksmuseum - het Nederlands Openluchtmuseum, Paleis Het Loo en de Amersfoortse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

In april dit jaar werd hier het 350 oude schilderij Gezicht op Amersfoort van Mathias Withoos afgeleverd; het transport vanaf Museum Flehite werd verzorgd door het Amersfoortse bedrijf Pot Verhuizingen, vanouds gespecialiseerd in het vervoer van kunstwerken. Pot beschikt over speciale kunstverhuizers - ‘art handlers’ - en aangepaste vrachtwagens voor kunsttransport. Het enorme panorama wordt hier gerestaureerd. Het schilderij meet vier bij ruim twee meter en is daarmee veel te groot voor het bescheiden atelier van Museum Flehite.

ZIELTOGEND TERREIN Er is ook veel te doen geweest over de uiteindelijke locatie van het CC NL: een wijkje dat tot enkele jaren terug nog ‘Kantorenpark Podium’ heette. Het is namelijk geen bedrijventerrein meer sinds de economische crisis van 2008 en het inzakken van de markt voor kantoorgebouwen. Bovendien verzette de provincie zich tegen bouw van kantoren die toch maar leeg zouden staan. De gemeente zat in haar maag met deze lap grond tussen Hooglanderveen en de A28. De bedrijven Stater en VolkerWessels vestigden zich er, maar daarna werd het stil. Zo ontstond een probleem voor het Ontwikkelingsbedrijf Vathorst, waarin de gemeente voor vijftig procent participeert.

Totdat het Rijksmuseum deze plek ontdekte. Insiders spraken van de ‘redding’ van het zieltogende terrein: eindelijk belangstelling! Maar zowat tegelijk met de start van de bouw in mei 2018 overwoog de gemeenteraad de bestemming te veranderen: Podium wordt een woonwijk. Dat had ook weer wat voeten in de aarde, na protesten van omwonenden tegen de geplande hoogbouw. De woontorens gaan er niettemin komen, en zo zal vanaf 2022 een woonwijk ontstaan, omlijst door - aan de zuidkant - VolkerWessels en Stater en aan de oostkant, langs de A28, het CC NL.

LOODZWARE SCHUIFDEUREN Bij de totstandkoming zijn meer regionale bedrijven betrokken. Zo werd de beveiligingsspecialist Aalbers/Wico uit Renswoude ingehuurd. CC NL-directeur Willem Hoeben liet in het NOS Journaal iets zien van het beveiligde pand. Het depot - vier etages, 25 meter hoog - bevat vrijwel geen ramen maar wel dikke metalen muren en van binnen loodzware schuifdeuren. Het lijkt van binnen bijna een gevangenis. Wie de foto’s bekijkt op de site aalberswico.nl, vraagt zich af hoe inbrekers hier in vredesnaam nog binnen zouden kunnen komen. En ook, stel dat de inbraak slaagt: hoe ze er dan weer uit komen.

Naast deze afgesloten pakhuistoren zijn er speciale ruimtes waar studenten, onderzoekers en andere belangstellenden worden ontvangen. Zij moeten van tevoren een afspraak maken. Het is mogelijk één of meerdere specifieke objecten te bestuderen; ook dit geschiedt op afspraak. De voorwerpen in het pakhuis zijn alle voorzien van een barcode. Zodoende kunnen ook musea hier terecht die bepaalde werken in bruikleen willen hebben.

BINNENTEMPERATUUR Het depot is gevestigd op een hoog gelegen lap grond, in ieder geval bóven NAP, zodat het bij een overstroming niet onderloopt. De buitenmuren zijn geïsoleerd, de vloer niet; zo moet zonder energieverspilling een constante binnentemperatuur ontstaan van 12 tot 15 graden. Ook goed voor het milieu: het regenwater wordt opgevangen voor de toiletten en de daken liggen vol met in totaal 3700 vierkante meter aan zonnepanelen.

De operatie staat financieel gezien los van de gemeente, sinds het kavel in mei 2018 werd overgedragen aan het Rijksmuseum. Daarmee is het Rijksmuseum de eigenaar van de grond en het gebouw. Wie wil werken bij het CC NL, wordt verwezen naar dit museum en de andere participerende instellingen. Zelf heeft het kunstpakhuis geen personeel in dienst.

door Jeroen de Valk