21 november 2013 om 00:00 Nieuws

Moderne Kloosterlingen

Honderden Amersfoortse meisjes hebben er ooit op school gezeten. Met een oppervlakte van 25.000 vierkante meter is het niet alleen het grootste rijksmonument van Amersfoort, maar ook het grootste klooster boven de rivieren. Toch kennen relatief weinig Amersfoorters het Klooster Onze Lieve Vrouw ter Eem aan de DaamFockemalaan. Eind 2009 vertrokken de laatste nonnen uit het immense pand, maar stil is het er allerminst. Onder regie van huidige eigenaar Amvest blijkt het klooster een broedplaats voor creativiteit, ontwikkeling en betekenis. Deze week een portret van het kloostergebouw zelf.

door Rob Bosveld

Verborgen broedplaats met historie

Klooster Onze Lieve Vrouw ter Eem

Het indrukwekkende pand is het grootste rijksmonument van Amersfoort. Het is ook het grootste klooster boven de grote rivieren. Toch kennen veel Amersfoorters het niet. Wie vanaf het centraal station naar de Stichtse rotonde rijdt, passeert het bijna ongemerkt. De meeste Amersfoorters kennen alleen Leerhotel ‘Het Klooster’. Wie vanaf de Daam Fockemalaan de statige oprijlaan oploopt, betreedt een andere, bijna magische wereld, waar sinds het vertrek van de laatste nonnen heel veel nieuwe ontwikkelingen zijn. Dit is het eerste artikel in een serie over een goed bewaard Amersfoorts geheim.

Wat snel opvalt is de hoeveelheid kinderen die in en rond het pand rennen en vliegen. Vanaf dag één van haar bestaan, was onderwijs het centrale doel van het klooster. Maar waar vroeger meisjes van vooraanstaande katholieke gezinnen les kregen inwis- en natuurkunde, biologie of godsdienst, bekwamen leerlingen van de dansschool zich nu in paaldansen, hiphop of breakdance. Er is wel wat veranderd sinds de inwijding in 1933.

Argusogen

,,De oorsprong van het klooster ligt in de oprichting van de congregatie vanDe zusters van Onze Lieve Vrouw in 1822”, vertelt zr. Jacqueline van Breemen. Ze is archivaris en webmaster van de congregatie in Nederland. ,,In die tijd was onderwijs aan meisjes zeer ongebruikelijk. Maar een groep devote katholieke vrouwen was vast van plan om daar iets aan te doen. Ze vormden een woon- en werkgemeenschap aan de Muurhuizen en gaven naailessen en godsdienstonderwijs aan Amersfoortse meisjes. De zusters droegen sluiers als symbool van hun toewijding, maar werden met argusogen bekeken. Het was toen verboden om ‘religieuze kleding’ te dragen. Vanaf 1841 toen de zusters door het kloosterbesluit van de regering als ‘nonnen’ zichtbaar werden, ging de groei van de congregatie snel. In de decennia die volgden, kwamen er steeds meer leerlingen. Begin jaren dertig van de 20e eeuw waren de lokalen in het Moederhuis aan de Zuidsingel ook te klein. Toen gaf de congregatie de opdracht om een klooster en twee scholen te bouwen, alles in één pand.”

De Voorburgse architect Bernhard Koldewey tekende voor het ontwerp uit de zogenaamde ‘Delftse school’. Naast de Kapel en het klooster, voorzag het gebouw ook in een kweekschool en een Lyceum. Boven de klaslokalen bevond zich het internaat, alle leerlingen woonden aanvankelijk intern. De kamertjes van toen zijn er nog steeds. Eindeloze gangen met hokjes van een paar vierkante meter links en rechts.

Paard in de put

In de tweede wereldoorlog vorderden de Duitsers het pand. Het gebouw kwam redelijk ongeschonden de oorlog door. Hoewel,erviel bij het bombardement van het NS-rangeerterrein ook een bom op ‘Ter Eem’, waarbij honderden ruiten sneuvelden. Vlak voor het einde van de oorlog gooiden soldaten een dood paard in de waterput die nog steeds op een van de binnenhoven staat. Daarmee was de waterput jarenlang onbruikbaar.

Vanaf de jaren zestig toen de ontkerkelijking in Nederland echt op gang kwam, ging het langzaam bergafwaarts. Het aantal kloosterlingen nam af en in 1981 moest het internaat sluiten. Tijdens schoolvakanties deed het nog een aantal jaren dienst als vakantieverblijf voor de stichting Zonebloem. Het lyceum waar bijvoorbeeld politica Ria Beckers naar school ging, fuseerde met het Eemland college. De kweekschool werd verplaatst naar Utrecht.Onze Lieve Vrouw ter Eem werd een conferentieoord nadat de internaten en scholen gesloten waren.

Paus

Een laatste hoogtepunt was het verblijf van Paus Johannes Paulus de Tweede in het klooster. Hij bleef maar één nacht slapen, maar nog één keer mocht het klooster zich verheugen in grote belangstelling. Uiteindelijk verlieten in 2009 de laatste nonnen het pand en werd OLV ter Eemverkocht aan Amvest uit Amsterdam.

,,Wij richten ons op het ontwikkelen van woning en zorgvastgoed”, vertelt Maaike Perenboom. Ze is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van hetgebouw Onze Lieve Vrouw ter Eem. ,,We willen het klooster een bestemming geven die recht doet aan het pand. Het is oorspronkelijk een internaat, dus heel geschikt om te wonen, maar er moet wél veel gemoderniseerd worden om het geschikt te maken voor bijvoorbeeld een combinatie wonen en zorg. Daarom kost herontwikkeling de nodige tijd. In de tussentijd willen we graag dat het gebouw in gebruik blijft.”

Initiatieven

Inmiddels hebben al ruim 25 Amersfoortse organisaties hun weg naar het klooster gevonden. Nog steeds speelt onderwijs een belangrijke rol. MBO Amersfoort heeft haar opleiding voor toerisme en recreatie er ondergebracht. Daarnaast is er een theaterschool, een dansschool en een DJ-opleiding. Een beperkt deel van het gebouw mag verhuurd worden aan commerciële organisaties. Met name de creatieve sector heeft hetgebouw OLV ter Eem omarmd als bijzondere ondernemersplek. Op de nieuwe website www.eemklooster.nl zijn veel foto’s van het pand te vinden en portretten van alle creatieve organisaties die in het pand hun domicilie hebben.

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie