Herdenking bevrijding Kamp

AMERSFOORT - ,,Daar zat ik dan weer met zoveel anderen. Even alle gedachten op nul zetten. Alleen stilstaan bij de grote onbeschrijfelijke misdadige waanzin die op gruwelijke wijze vermoordde en anderen liet overleven…..maar ook zij die mochten overleven, overleefden wel en niet. En daar staat dan een overlevende, een oud-gevangene, een held, die poogde te strijden tegen het kwaad en die weigerde het te laten gebeuren. Een klein mannetje met een grote geest. Hij vertelt met zachte stem maar met een galmende oprechtheid. Hij vertelt over die ene jood die hij moest begraven, of, zoals hij beschrijft, z’n kist in een gat moest kieperen….geen enkel respect voor leven, geen greintje gevoel voor de dood. En dan vermeldt hij mij omdat ik met hem ben gaan zoeken naar de plaats waar misschien nog een enkel stoffelijk restje van zijn joodse medegevangene zou moeten zijn en hij verklaart….dat ik zo vriendelijk was. Ik geneer me om mijn naam uit de mond van deze held te horen. Wie ben ik….En dan de onbekende Russische soldaten die door de historicus weer naar hun familie worden gebracht. Kinderen die niet weten wat er 60 jaar geleden met hun vader is gebeurd. ‘De oorlog is niet voorbij…’. Gisteren vertelde mijn nieuwe schoondochter mij dat haar overgrootvader, die in het Russische leger was, nooit is teruggekeerd….en dat haar oma haar vader dus nooit heeft gekend. Zal hij een graf hebben?

We staan stil, twee minuten, veel te weinig, maar goed. Ja, de bijeenkomst was goed. Wat een éénheid van gedachten, wat een warmte, terwijl de militaire kapel speelt, het koor zingt, de bel van de appelplaats klinkt, de vogels fluiten en een reclamevliegtuig storend overheen vliegt. We lopen naar de fussilladeplaats, de stenen man. Ik zie de stumpers die deze dodenweg moesten graven en achter mij hoor ik een oud-gevangene vertellen. Het verleden leefde tijdens de plechtigheid. Ik zie de lopende lijken met kruiwagens, ik hoor ze kreunen en ik voel de sadistische moordenaars met de zwepen. Mij is gevraagd te verwoorden hoe ik me heb voorbereid voor deze herdenking. Niet! Ik laat het me overkomen en ben innig dankbaar dat ik de oorlog niet heb hoeven meemaken. Maar ik wil het weten, want wat toen gebeurde herhaalde zich gisteren en vandaag en morgen. We lopen naar de Stenen Man en we leggen een krans. We staan stil met het hoofd omhoog, met een hevig kloppend hart, met onbegrip en tranen…hier werden ze neergeschoten, bevrijd uit hun lijden, weggerukt van hun vrouw, hun vader en moeder, hun kleine kinderen. Zij blijven achter, weeskinderen. Waarom moest dit gebeuren? Mensen en Übermenschen. Mijn lieve ouders overleefden de oorlog. Mijn moeder ondergedoken bij brave en moedige mensen. Mijn vader bij sadisten die drie jaar lang dreigden hem uit te leveren. Wat hebben ze veel meegemaakt! Mijn schoonmoeder, 10 jaar oud, ontvlucht uit het belegerde Leningrad, haar doodgehongerde vader, moeder, broer en zusjes achterlatend. Een zwerftocht door Rusland begint…mijn schoonmoeder is nu bejaard. Ze heeft het overleefd maar nog dagelijks spreekt ze over haar vader. ‘De oorlog is nog steeds niet voorbij…..’.”

Binyomin Jacobs, Opperrabbijn