Opening Rins & Does bij Mondriaan in Mondriaanhuis

BINNENSTAD -In het Mondriaanhuis in Amersfoort worden van 23 juni t/m 30 september in de tentoonstelling Rins & Does bij Mondriaan werken samengebracht van Evert en Thijs Rinsema en van Theo van Doesburg in de context van het leven en werk van Piet Mondriaan. Op zaterdag 23 juni om 15.00 uur opent Thijs Rinsema, cultuurhistoricus en kleinzoon van Thijs Rinsema, de tentoonstelling. Bij de opening zal sopraan Cora Schmeiser verzen voordragen.

Met Rins en Does uit de titel van de tentoonstelling worden de broers Evert en Thijs Rinsema bedoeld, die bevriend waren met Theo van Doesburg, de grote gangmaker achter De Stijl. Van Doesburg had Evert Rinsema in 1914 ontmoet toen ze beiden als militair in Noord-Brabant werden gemobiliseerd. Via Evert maakte Van Doesburg kennis met broer Thijs, met wie Evert een schoenmakerij in Drachten dreef. Persoonlijk contact met Mondriaan kreeg Van Doesburg pas later in februari 1916.

De Rinsema's hebben Mondriaan nooit ontmoet. Zijn werk kenden ze wel. Ze hebben het onder meer gezien op de tentoonstelling van de Section d'Or in 1920 in het Stedelijk Museum. Ook de ideeën van Mondriaan kenden ze via het tijdschrift De Stijl, waarop ze sinds oktober 1917 een abonnement hadden. De ideeën en beeldend werk van de broers zijn in De Stijl echter niet uitgedragen. Wél bundelde Van Doesburg in 1920 aforismen die Evert Rinsema schreef, onder de titel Verzamelde Volzinnen, als eerste Stijleditie, een onafhankelijke publicatie in het kader van De Stijl. Van Thijs' beeldende werk is nooit iets in De Stijl gereproduceerd. Hij liet zich in omgekeerde richting echter wel door het blad inspireren bij zijn artistieke aspiraties.

Van Doesburg hield zijn leven lang contact met de broers. Ze stelden hem voor aan de gemeente-architect Cees Rienk de Boer met wie Van Doesburg een reeks woningen, een winkel en een school in Drachten realiseerde. In deze architectuurprojecten zijn Van Doesburgs kleurontwerpen zowel op de gevels als in de interieurs verwezenlijkt. Van zijn kant bracht Van Doesburg de Rinsema's in contact met de Duitse dadaïst Kurt Schwitters, die enkele keren in Drachten bij Evert en Thijs is geweest. Hij hield er dada-avonden en stimuleerde de broers om collages te maken en houten doosjes met decoratief inlegwerk.

De bijzondere resultaten van deze vriendschappen en samenwerkingen worden van 23 juni t/m 30 september 2012 in het Mondriaanhuis getoond en gecombineerd met enkele opmerkelijke werken die de enorme reikwijdte van de Stijlideeën en opvattingen in de periode 1920-1925 laten zien. Naast architectuur en dada in Drachten, werden in die jaren ook de eerste Stijlschilderijen gemaakt: geometrisch abstracte werken zoals Van Doesburgs Compositie XXII. En er werd volop geëxperimenteerd met proza en poëzie. Van Doesburg en Mondriaan stelden samen met Antony Kok het tweede Stijlmanifest over literatuur op, wat de weg vrij maakte om in De Stijl Van Doesburgs verzen af te drukken en ook om de eerste uitgave van de Stijledities te realiseren: Evert Rinsema's Verzamelde Volzinnen. In dezelfde tijd wist Van Doesburg Mondriaan te overtuigen een essay te schrijven en ook bemiddelde hij bij De Nieuwe Amsterdammer, waarin Mondriaans bijdrage 'De Groote Boulevards' werd geplaatst.

Het waren topjaren van de Stijlbeweging waarin de kunstenaars aan verschillende kunstvormen werkten, in uiteenlopende stijlen. De resultaten worden in het Mondriaanhuis niet van elkaar gescheiden, maar juist gezamenlijk, naast elkaar voor het voetlicht gehaald. Daarmee worden de verschillen in werk, maar vooral ook de enorme durf, energie en ondernemingslust van de makers in de schijnwerper gezet.

Mondriaanhuis, Kortegracht 11, Amersfoort. T 033 46 00 170, info@mondriaanhuis.nl, www.mondriaanhuis.nl.