Chinees eerbetoon aan Henk Sneevliet

23 februari 2011 om 00:00 Achtergrond

Henk Sneevliet werd in 1883 geboren. Hij was aanvankelijk vakbondsorganisator, maar werd later bekend als internationaal georiënteerd communist en Marxist. Van 1933 tot 1937 zat hij in de Tweede Kamer voor de Revolutionaire Socialistische Partij (RSP). In China is Henk Sneevliet een bekend persoon. Dat komt vooral omdat hij als lid van de Komitern aanwezig was bij de oprichting van de Chinese Communistische Partij in 1921. Vorig jaar werd er in Shanghai nog een fototentoonstelling gehouden over Henk Sneevliet. Sneevliets Chinese biografe professor Li Yuzhen vertelt dat daar op één dag wel 30.000 Chinezen kwamen kijken.

AMERSFOORT - Als eerbetoon aan Henk Sneevliet bezochten Chinese journalisten en professor Li Yuzhen maandagmiddag Kamp Amersfoort. Onder de naam Maring/Ma Lin is Sneevliet in China een bekendheid. Als vertegenwoordiger van de Komintern was hij 90 jaar geleden aanwezig bij de oprichting van de Communistische Partij van China. De Chinezen legden bloemen op de plek waar Sneevliet en zes leden van de verzetsgroep Marx-Lenin-Luxemburg-front op 13 april 1942 werden gefusilleerd. door John Spijkerman

Professor Li Yuzhen en een groep Chinese journalisten waren van 19 tot 23 februari in Nederland om een indruk te krijgen van het leven van Henk Sneevliet. De journalisten zijn verbonden aan een Mediagroep in Peking. Zij werken bij de Mirror Evening Newspaper en Beijing Communication Radio. De groep maakt portretten van alle oprichters van de Chinese Communistische Partij. en ook van Sneevliet. De aandacht voor Sneevliet heeft te maken met zijn rol in de ontstaansgeschiedenis van de partij. ,,We willen een andere Sneevliet zien. Niet alleen de politieke maar de gewone Sneevliet’’, zegt professor Li Yuzhen. Voor haar is het de achtste keer dat zij in Nederland is. De groep bezocht hier onder meer het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Kamp Amersfoort, het herdenkingsmonument in Driehuis Westerveld en Sneevliets laatste onderduikadres in Vught. De Chinezen interviewden familieleden van Sneevliet. Behalve Nederland bezoekt de groep ook andere ‘revolutionaire plekken’ waar de eerste Chinese communisten zich hebben opgehouden. Ze gaan nog naar Frankrijk. Duitsland en Rusland.

Het was niet voor het eerst dat er Chinezen op bezoek waren in Kamp Amersfoort. De Chinezen werden tijdens hun bezoek vergezeld door familieleden van Sneevliet en door het Sneevliet Herdenkings Comité. Opmerkelijk was wel dat er sinds het vorige bezoek in 2008 betere informatie beschikbaar was gekomen over de exacte locatie van het graf van Henk Sneevliet en de leden van zijn verzetsgroep. Waar er de vorige keer nog vanuit werd gegaan dat Sneevliet in het Jannetjesdal op de Leusderheide was gefusilleerd, blijkt nu dat de groep is doodgeschoten op een terrein ten westen van Kamp Amersfoort, tegenwoordig op het terrein van landgoed Den Treek-Henschoten.

Lang heeft Sneevliet niet in Amersfoort gezeten. Op 12 april 1942 werd hij met zijn kameraden naar Kamp Amersfoort gebracht en de volgende ochtend werden ze gefusilleerd. Als de lichamen na de oorlog worden opgegraven, blijkt een lid van de verzetsgroep die in Amersterdam zelfmoord had gepleegd ook in het graf te zijn begraven.

Dat Sneevliet op een andere plek blijkt te zijn gefusilleerd dan eerst werd aangenomen, weet de familie pas sinds een paar weken. Ellen Santen is kleindochter van Henk Sneevliet. Samen met haar zus Karen was zij in Kamp Amersfoort. Als kinderen gingen Ellen en Karen al op Sneevliets sterfdag op 13 april naar Driehuis Westerveld. ,,Eigenlijk was hij de tweede man van mijn oma’’, vertelt Ellen Santen. ,,Mijn moeder voelde zich zijn dochter. Wij zeiden ‘Ome Henk’.’’ Herinneringen aan Sneevliet heeft ze niet. ,,Ik ben in 1940 geboren. Ik was te klein.’’ Haar moeder vertelde Ellen dat Henk Sneevliet - vermomd met baard - op kraambezoek is geweest toen zij in het ziekenhuis lag aan de Kamperstraat in Amsterdam. ,,Mijn moeder zei hem dat het heel gevaarlijk was. Samen met mijn moeder heb ik afscheid van hem genomen in de gevangenis van Amsterdam waar hij in 1942 zat. Daar schrijft hij over in zijn afscheidsbrief. Hij noemt me ‘zwarte prinses’ omdat ik zwart haar had.’’

Een kuil midden in het bos wijst er nu op dat er hier ooit in de grond is gewoeld. Steenvliets graf is provisorisch gemarkeerd met een steen. De stoffelijke resten werden na de oorlog gecremeerd en ‘herbegraven’op begraafplaats Driehuis Westerveld. Daar wordt ook jaarlijks op 13 april een herdenking georganiseerd.

Ellen Santen spreekt kort tijdens de plechtigheid bij de plek waar Sneevliet en zijn kameraden werden gefusilleerd. ,,Oom Henk stierf in de geest van de revolutie.’’ Even daarvoor legt professor Li Yuzhen samen met een lid van de Chinese delegatie bloemen bij de steen. Dick de Winter van het Sneevliet Herdenkingscomité sluit de korte plechtigheid af. Hij vertelt hoe het fusilleren in zijn werk ging. ,,Sneevliet vroeg of hij en zijn kameraden hand in hand mochten worden doodgeschoten. Dat mocht niet. Toen vroegen ze of ze zonder blinddoek mochten worden doodgeschoten. Dat mocht.’’ En ook Sneevliets laatste wens om als laatste van zijn groep te mogen worden gefusilleerd werd gehonoreerd. ,,Hij was de laatste die hier stierf.’’

Of er ooit een monument wordt geplaatst op de plek in het bos waar zeventig jaar geleden zeven mannen werden doodgeschoten is onduidelijk. ,,Een markering is zeker op zijn plaats’’, vindt Gert Stein van de Stichting Nationaal Monument Kamp Amersfoort.