Een tekening verbeeldt meer dan woorden
20 oktober 2010 om 00:00 AchtergrondNet terug uit Kameroen ondertekent voorzitter Johan Lansen in de werkruimte van beeldend therapeute Fiety Meijer een aantal certificaten. Ze zijn van een groep Kameroense hulpverleners die door hem zijn opgeleid om supervisie bij creatieve therapie toe te kunnen passen bij mensen die dringend psychische hulp nodig hebben. ,,We richten ons op het trainen van onder anderen lokale hulpverleners, psychosociaal werkers en onderwijzers om mensen met trauma’s te helpen”, legt Lansen uit. ,,En Kameroen is een land waar op grote schaal mensenrechten worden geschonden. Zo wordt er gemarteld en hebben er geregeld buitenrechtelijke executies plaats. Op verzoek van een organisatie in Kameroen die mensen met trauma’s helpt, hebben we 24 van hun medewerkers getraind. Het is ons voornemen op korte termijn een aantal onderwijzers te trainen in ‘art therapy’.”
Lansen is gepensioneerd psychiater en was jarenlang directeur van het Sinaï-Centrum in Amersfoort en Amsterdam. Samen met Meijer richtte hij in 2005 de Hijman Degen Stichting op. ,,Als psychiater had ik heel veel contact met creatief therapeuten. Zij leveren een belangrijke bijdrage in het verwerken van trauma’s. Fiety en ik leerden elkaar zo’n vijftien jaar geleden kennen in het kringetje van de therapiewereld. We spraken elkaar op gezette tijden over mensen die met oorlog, incest of andere schokkende gebeurtenissen te maken hebben gehad.’’
In Duitsland zette Lansen ondertussen een consultatiebureau op voor oud geworden Holocaust-slachtoffers en Meijer kreeg steeds meer te maken met behandelingen van mensen die in ontwikkelingslanden door oorlogsgeweld of natuurrampen waren getroffen. Zij verzorgde bijvoorbeeld geregeld lezingen en workshops en trainingen voor de IRCT (International Rehabilitation Council for Torture Victims) en voor de Stichting War Trauma Foundation. Lansen en Meijer verdiepten zich steeds verder in de problematiek en zo ontstond ruim zes jaar geleden het idee een organisatie op te zetten die zich richt op hulp aan getraumatiseerde mensen door creatieve therapie. ,,Dat was ook echt nodig omdat er een heel grote behoefte is aan dit soort behandelingen én omdat de deskundigheid in veel landen ontbreekt”, kijkt Lansen terug.
Creatieve therapie heeft een belangrijke meerwaarde ten opzichte van de reguliere therapie. ,,Voor heel veel mensen die getraumatiseerd zijn is het heel moeilijk hun traumatische ervaringen onder woorden te brengen, bewust én onbewust. Voor hen is non-verbale therapie een brug om deze ervaringen te verwerken”, legt Meijer uit. ,,Een uitgesproken tekst is lineair. In een beeld zit veel meer verpakt: hoop, verleden, toekomst, verlangens, angsten, verdriet, woede, schaamte, machteloosheid. Dus een tekening verbeeldt veel meer dan woorden.”
Belangrijkste doel van de Hijman Degen Stichting is het verspreiden van kennis. Lansen: ,,We geven geen therapie, maar leiden mensen op. We geven onze kennis weg.” Meijer knikt instemmend. ,,Als je mensen een vis geeft, is die straks opgegeten en heb je niks meer. Als je ze een hengel geeft kunnen ze zelf vis vangen.”
De stichting is overigens genoemd naar de vader van Meijer. ,,Mijn vader, Hijman Degen, was een oorlogsgetroffene die leerde met zijn beschadigingen om te gaan. Het is een soort eerbetoon aan mijn vader en oorlogsgetroffenen in het algemeen.”
Inmiddels krijgt de stichting drie à vier verzoeken per jaar, waarvan er - na grondig onderzoek - een à twee per jaar worden gehonoreerd. Er zijn inmiddels trainingen gegeven in onder meer ex-Joegoslavië, Irak, Libanon, Nepal, Sri Lanka en Cambodja. Behalve ingehuurde trainers verzorgen ook Lansen en andere bestuursleden geregeld trainingen. Dat geldt ook voor Meijer, die adviseur van de stichting is. Interessant is dat zij vaak een extra drempel te slechten heeft. ,,Ik heb bijvoorbeeld hulpverleners uit Irak getraind. Dat waren hoog opgeleide heren die een training van een vrouw niet zomaar konden accepteren. Ik was bij voorbaat gediskwalificeerd, maar”, vertelt ze glimlachend, ,,tijdens de inleiding zei ik nederig dat ik ook niet alles weet, maar dat ik wel een zeer ruime ervaring heb. Vervolgens legde ik hen uit dat het belangrijk is om een en ander zelf te ervaren en werden letterlijk de kleurpotloden tevoorschijn gehaald. Dat brak het ijs.”
De Hijman Degen stichting heeft volgens Meijer en Lansen geen nationale evenknie. ,,We zijn ook goed bekend bij organisaties die met mensen met trauma’s werken. Maar bij het grote publiek zijn we niet echt bekend. Dat is op zich wel jammer, want we kunnen altijd vrienden van onze stichting gebruiken.”
uwww.hijmandegenstichting.nl.
