Boek over jongerenverenigingen

15 september 2010 om 00:00 Achtergrond

Het idee een boek te schrijven over de jongerenverenigingen in Hoogland en Hooglanderveen ontstond tien jaar geleden. ,,Toen kregen we als Historische Kring Hoogland het complete archief van Jong Hoogland en de voorlopers ervan”, vertelt auteur Gerard Raven. ,,Als je al die plakboeken, notulenboeken en tijdschriften doorbladert, komt de hele twintigste eeuw tot leven. Vooral de fotoboeken doen je hart smelten. Het was zo mooi materiaal, met zo veel herkenbare verhalen, dat we direct beseften dat er een heel mooi boek in zat.”

HOOGLAND/HOOGLANDERVEEN - Ze staan aan de basis van vele huwelijken die in Hoogland en Hooglanderveen zijn gesloten. Alleen dat al is een boeiend gegeven. Maar de maatschappelijke betekenis van jongerenverenigingen voor de twee kernen van de voormalige gemeente Hoogland gaat nog veel en veel verder. Onder de titel ‘Leerschool voor het leven’ doet de Historische Kring Hoogland daarover letterlijk een boekje open. Voor stadse Amersfoorters wellicht een eyeopener, voor Hooglanders en Hooglanderveners ongetwijfeld een feest der herkenning. door André van der Velde

Raven, die eindredacteur is van de boeken en tijdschriften die de Historische Kring Hoogland uitbrengt, ging samen met mede-auteur Mieke Gerritsen aan de slag. Het resultaat is een boek dat de lezer aan de hand van veel persoonlijke verhalen en foto’s de geschiedenis laat meebeleven van de jongerenverenigingen van Hoogland en Hooglanderveen. Omdat er tussen de twee kernen - een gezonde - rivaliteit bestaat, staan die geschiedenissen apart van elkaar en heeft het boek zogezegd twee voorkanten.

Voorbode

De jongerenverenigingen in de toenmalige gemeente Hoogland ontstonden in een tijd dat de agrarische gemeenschappen nog heel geïsoleerd waren. Die geïsoleerdheid zou in de loop van de eeuw drastisch veranderen en de opkomst van de jongerenverenigingen was daarvan in zekere zin een voorbode. Raven: ,,In 1921 krijgt de Jonge Boeren- en Tuindersbond (JBTB) een afdeling in Hoogland. Toen was het dorp nog stilstaand water, het was een samenleving die niet veel met de buitenwereld te maken had. De jongerenvereniging was ontstaan vanuit de landbouwcursus. Die was opgezet om jonge boeren te vertellen wat de nieuwe ontwikkelingen waren op agrarisch gebied, nieuwe zaaimethoden bijvoorbeeld. Oud-leerlingen richtten de vereniging Concordia op, die zich vervolgens aansloot bij de JBTB. Diezelfde ontwikkelingen zie je in Hooglanderveen; daar is in 1935 de eerste jongerenvereniging opgericht die twee jaar later ook lid werd van de JBTB.”

De landbouwvernieuwingen waren aanleiding, maar de verenigingen boden al snel meer. Ze vormden een plek waar jongeren elkaar konden ontmoeten, waar ze gezellig samen konden zijn, waar ze dingen met elkaar konden organiseren. ,,Het belang valt niet te overschatten”, zegt Raven glimlachend. ,,Veel Hooglanders hebben er ook hun levenspartner gevonden.”

Veranderingen

Alle maatschappelijke veranderingen in de vorige eeuw zijn mooi te volgen in de geschiedenis van de jongerenverenigingen. De vele naamsveranderingen zijn al veelzeggend. Zo ging in Hoogland de JBTB samen met de Meisjesbeweging op in de Katholieke Plattelands Jongeren (KPJ), waarvan de naam in 1996 veranderd werd in Jong Hoogland. In Hooglanderveen ging de KPJ over in Gajal en JAH! en in 2005 werd VeenPower opgericht.

,,Neem het dansen”, verduidelijkt Raven. ,,In de jaren vijftig was dat een heet hangijzer. Van meneer pastoor mochten jongeren in Hoogland niet dansen, maar in Soest mocht het wel. Leg dat jongeren eens uit. Uiteindelijk mocht het wel, maar dan overlijdt de paus in 1958 en moest de dansavond weer worden uitgesteld. De jongerenvereniging haalde dus weer bakzeil. Als historicus krijg ik daarvan rode oortjes.”

De invloed van de kerk op de jongerenverenigingen verdwijnt in de jaren zeventig. ,,’Sex, drugs en rock&roll’ komen Hoogland en Hooglanderveen binnen en dat botste natuurlijk met de dorpse cultuur”, vertelt Raven. ,,In het tijdschrift Kapeejee van de jongerenvereniging van Hooglanderveen stond dat drugs niet schadelijker zijn dan alcohol. Stel je eens voor, in die tijd. Ouders schrokken zich te pletter. En dan hadden de jongeren ook nog eens de band Long Tall Ernie and the Shakers uitgenodigd, een band die niet bepaald bekend stond om hun preutse aanpak.”

Diep geworteld

De jongerenverenigingen zijn diep geworteld in de twee kernen. ,,Iedereen was lid, dus je deed ook mee, het hoorde er gewoon bij.” Toch verraste het Raven in positieve zin dat iedereen spontaan aan het boek wilde meewerken. ,,Ik heb vaker mensen geïnterviewd, maar dit heb ik niet eerder meegemaakt. Het was alsof je op een knop drukte en iedereen er bij betrokken wilde zijn. ”

Over de titel van het boek is lang gedubd. Raven: ,,We zochten een naam die de kern van de jongerenverenigingen weergeeft. Die hebben we gevonden in ‘Leerschool voor het leven’. Dat is ook precies onze boodschap. Die jongerenverenigingen waren en zijn nog steeds plekken waar je elkaar ontmoet en waar je leert met elkaar om te gaan. En en passant leer je er ook besturen en organiseren.”

u’Leerschool voor het leven’ komt op 21 november uit. Het is te bestellen door €12,50 over te maken op rek.nr. 123 060 028 van de Historische Kring Hoogland, onder vermelding van naam en bezorgadres (bezorging buiten Amersfoort kost €2,50 extra).