Bespiegelingen: 'Een eregalerij met ervaringsdeskundigen'

AMERSFOORT Een expositie van de fotoserie ‘Bespiegelingen’, die vanaf het begin van dit jaar iedere twee weken in deze krant verscheen, is vanaf volgende week te zien in Sint-Joriskerk.

'Een eregalerij’ noemt beeldend kunstenaar Jan van der Meulen de bonte verzameling Amersfoorters die hij voor zijn camera kreeg voor het project ‘Bespiegelingen’. Jan: ,,De deelnemers hadden het lef om openhartig te vertellen over levenservaringen en de lessen die ze er uit trokken. Dat verdient veel respect."

De fotoreeks met interviewteksten van journalist Koos van Noppen is van dinsdag 16 juni tot en met zaterdag 25 juli te zien in de Sint-Joriskerk. Zelfs de proefopstelling trekt al bekijks als Jan en Koos zaterdagmiddag in de weer zijn met een paar tentoonstellingspanelen.

Een jong stel dat even de Sint-Joriskerk is ingeslenterd, informeert nieuwsgierig naar het waarom van de levensgrote foto’s. Creatieve collages van actuele portretten en prenten uit de kindertijd. Een vrouw herkent sommige foto’s; ze verschenen afgelopen half jaar in deze krant. ,,Maar deze heb ik gemist", ze wijst met haar voet naar de ‘tattoo-man’ Hans Westra. ,,Ik zie hem vaak lopen. Ben best nieuwsgierig naar zijn verhaal."

Het is me al meer dan eens overkomen dat deelnemers volschoten en even geen woord konden uitbrengen, toen ze het eindresultaat onder ogen kregen

De expositie omvat 26 afbeeldingen. De eerste foto’s schoot Jan al toen er van een ‘project’ nog lang geen sprake was. Jan: ,,Tijdens een training kreeg ik de opdracht om in gedachten terug te keren naar een plek in mijn jeugd. Je gaat dan als het ware het gesprek aan met je jongere ik, het kind in jou. Dus ik in gesprek met dat kleine Jantje: ‘Waar heb je zin in?’ ‘Ik wil spelen!’ Ik zag dat jochie mijn atelier binnen lopen, rondkijken. Nou? Wat vind je er van, vroeg ik hem."

Er lagen al zo’n dertig foto’s, toen hij erover in gesprek ging met freelance journalist Koos van Noppen. De twee kennen elkaar al jaren, sinds de organisatie van de Vijverconcerten in Kattenbroek. Koos: ,,De foto’s vragen om een bijsluiter: Je ziet een kind dat is uitgegroeid tot deze volwassene, zoveel 'sadder and wiser'. Welke (on)aangename verrassingen had het leven voor je in petto? Welke haakse bochten kende je levensloop? Welke lessen heb je geleerd?"

TROOSTEND Na die training legde Jan die ervaring vast: een actueel portret combineerde hij met een jeugdfoto. Als decor koos hij zijn atelier, ze poseren er samen voor het grote schildersdoek.
Jan: ,,De foto zette ik in mijn smartphone. Ik vond het op een bepaalde manier troostend en helend om ernaar te kijken. Anderen werden ook geraakt door dat beeld, merkte ik. Daarna begon ik ook zulke composities voor anderen te maken, als werken in opdracht. Het is me al meer dan eens overkomen dat deelnemers volschoten en even geen woord konden uitbrengen, toen ze het eindresultaat onder ogen kregen."

Soms zijn de verhalen te emotioneel, de ervaringen nog niet verwerkt. Je moet je ook wel kwetsbaar op durven stellen

VEERKRACHT Jan en Koos rekruteerden deelnemers uit hun netwerk in Amersfoort, uit verschillende sociale lagen. Daarbij vingen ze ook nogal eens bot. Jan: ,,Soms zijn de verhalen te emotioneel, de ervaringen nog niet verwerkt. Je moet je ook wel kwetsbaar op durven stellen."

Koos: ,,Als je al hun verhalen achter elkaar leest, zie je dat iedereen te dealen krijgt met zaken waar ze nooit voor gekozen zouden hebben. Een extreem dominante vader of moeder, een ingewikkelde gezinssituatie, een ziekte, oorlog. De gevolgen laten zich jaren later nog gelden. De deelnemers aan ons project tonen veerkracht omdat ze zich niet bij de feiten neerlegden."

SPIEGELEN Al bij de proefopstelling van de expositie blijkt dat de geportretteerden makkelijk ‘contact maken’ met bezoekers. ,,Ze treden je onbevangen tegemoet en nodigen je als het ware uit om je eigen leven te spiegelen aan hun ervaringen", zegt Jan. ,,Eigenlijk gaat het voorbij aan de kunst. We beschouwen het als een interactief project: ga zelf in gesprek met het kind in jou. Welke jeugdfoto zou jij hebben meegenomen, over welke levensles zou jij willen vertellen? In de literatuur gaat het over levensfasen in termen van ‘groeien, bloeien en verzilveren’. Ben je daar voluit aan toegekomen?"

Expositie in coronatijd
Een tijdlang zag het ernaar uit dat alle geplande exposities in de Sint-Joriskerk tijdens de jaarlijkse zomeropenstelling zouden sneuvelen, maar na de recente versoepelingen kan de tentoonstelling ‘Bespiegelingen’ van start.

De te bezichtigen kerk biedt bezoekers ruimte voor bezinning en het opsteken van een kaarsje en wordt tijdens de zomermaanden verrijkt met exposities.
,,Op een bord in de entreehal van de kerk worden de RIVM-richtlijnen aangegeven", zegt Annet van Goor, organisator van de exposities in de Sint-Joriskerk.
,,Een looproute is niet nodig in deze grote monumentale kerk. Wel een gescheiden in- en uitgang."

Catalogus
De expositie loopt van dinsdag 16 juni tot en met zaterdag 25 juli. Openingstijden: dinsdag tot en met zaterdag van 11.00 tot 17.00 uur. Toegang: 1 euro per persoon. De catalogus met alle foto’s en teksten, een magazine van 48 pagina’s, ontworpen door Ivar van Loen, is voor 2,50 euro te koop bij de balie van de kerk.
De expositie is ook digitaal te bezichtigen: www.janvandermeulen.nl.

Workshop
In de loop van de expositie organiseert Jan van der Meulen een workshop, waarbij bezoekers een portret – met kinderfoto – kunnen laten maken.
Kijk voor alle informatie op de website: www.janvandermeulen.nl.

BDU Media

BDU Media