Bijzondere Matthäus-Passion in de Bergkerk

AMERSFOORT Het Bach Ensemble Amsterdam voert op 7 maart, onder leiding van Paulien Kostense de Matthäus- Passion van J.S. Bach uit in de Bergkerk. In Nederland is de Matthäus-Passion van Bach enorm populair. Het Financieele Dagblad kwam in 2018 tot 210 uitvoeringen en citeerde de NOS die er in 2016 192 telde.

Bijzonder aan Bach Ensemble Amsterdam is dat het bestaat uit koorzangers én instrumentalisten. Paulien Kostense: ,,We gaan samen op en dat is een mooi proces, waar ik erg van geniet. BEA bestaat uit amateurs, die veel zin en plezier hebben in muziek maken en tegelijk stuk voor stuk goed geoefende zangers en spelers zijn, dus het tempo ligt hoog. De saamhorigheid onderling is groot en wordt nog versterkt door de zomerprojecten die we al een paar jaar doen. We werken altijd met coaches; Peter Frankenberg voor de blazers, Lucia Swarts voor de lage instrumenten en Arwen Bouw voor de hoge strijkers. Michiel Meijer en ik hebben samen BEA opgericht. Hij werkt met het koor; als zanger weet hij bijzonder goed de tekst de juiste aandacht te geven, zo wezenlijk voor barokmuziek. We repeteren om en om samen en apart, gaan dan met de coaches verder en eindigen weer samen. Dat maakt dat we echt aan de details kunnen werken."

EVANGELIST Paulien weet niet precies waar de obsessie voor de Matthäus-Passion van Bach in Nederland vandaan komt. ,,In andere landen is dat veel minder. In 1983 is er een splitsing geweest tussen de toen gangbare uitvoering en een authentiekere uitvoering, met oude instrumenten en een kleinere orkestbezetting." Paulien speelde in dat jaar als violiste in de eerste uitvoering op authentiek instrumentarium onder leiding van Jos van Veldhoven in de Grote Kerk in Naarden. Kenmerkend aan dit stuk is de afwisseling tussen de vertellingen door de evangelist en de koorstukken, in een dubbelkorige setting. ,,Ik ontdek ieder jaar weer nieuwe dingen in de tekst", aldus Paulien.

,,De uitvoering wordt gedragen door de evangelist, de interpretatie die hij kiest, het tempo, de intentie, daar speel ik als dirigent op in. In Amersfoort wordt die partij gezongen door Stephan Adriaens, die een fantastische verteller is." Ook bijzonder aan de uitvoering in de Bergkerk is het orgel. Het is een orgelpositief, vijftien jaar geleden gebouwd door restaurator van klavierinstrumenten Paul Kobald, naar voorbeelden uit de 17de en 18de eeuw. Bij een orgelpositief, het grootst nog vervoerbaar type orgel, komt de klank van bovenaf. Vaak worden kistorgels gebruikt, waaruit de klank op zithoogte komt. Die kistorgels hebben een elektrisch aangedreven motor, terwijl het orgel van Kobald van lucht wordt voorzien door twee balgen. Hij zal tijdens het concert zelf de vrijwilliger zijn die deze balgen met twee riemen bedient, aan de zijkant van het orgel: ,,Dat maakt dat de klank organischer, natuurlijker is dan bij een motor, het geeft een mooie gezonde klank."