Historische atlas van de Keistad

AMERSFOORT Anno 2019 is Amersfoort een groeiende en bloeiende stad met een slordige 150.000 inwoners. Recente mediagebeurtenissen zoals de opvoering van The Passion (2016) en Koningsdag (2019) vestigden de aandacht van televisiekijkers in het hele land op het fraais dat de Keistad nieuwsgierige toeristen te bieden heeft. De Middeleeuwse binnenstad is voor velen een nog onontdekte schat.

Daan Bleuel

Daarnaast is Amersfoort een plek waar forensen zich graag vestigen. Het is centraal gelegen in Nederland, nabij een infrastructuur (wegen én spoorwegen) waarmee alle windstreken van het land relatief snel te bereiken zijn en kent lagere huizenprijzen dan in steden als Amsterdam en Utrecht; het zijn zomaar wat eigenschappen waarmee de tweede stad van de provincie Utrecht zich gezegend weet.

BLOEI EN VOORSPOED Maar het is niet de eerste keer dat Amersfoort een periode van bloei en voorspoed meemaakt. Met name in de Middeleeuwen groeide Amersfoort (de naam betekent: doorwaadbare plaats in de Eem) uit tot een plaats die zich ‘stad’ mocht gaan noemen. In 1259 kreeg Amersfoort stadsrechten en een rechtstreeks gevolg daarvan was dat de bevolking zich veilig terugtrok achter een eerste stadsmuur. Die bevond zich globaal op de plaats waar nu de muurhuizen staan. Die zijn deels gebouwd op het fundament van de oude stadsmuur.

MIRAKEL Zo’n 80 jaar na de bouw van de eerste stadsmuur, werd een begin gemaakt met de bouw van een tweede. Restanten daarvan zijn nog in ruime mate terug te vinden, bijvoorbeeld ter hoogte van de Monnikendam aan de Stadsring of aan de entree van de Kamp. Door het Mirakel van Amersfoort ontwikkelde de stad zich daarna ook snel tot belangrijke bedevaartsplaats. Dat had te maken met een weggegooid Mariabeeldje, dat later over bovennatuurlijke krachten leek te beschikken. De bouw van de Onze-Lieve-Vrouwetoren was een rechtstreeks gevolg van de populariteit van Amersfoort in de 15e eeuw als bedevaartsoord.

GROEISPURT Pas na 1900 begon Amersfoort aan een nieuwe groeispurt. Door de komst van de spoorwegen (Amersfoort was een belangrijk knooppunt), militairen (Amersfoort werd een belangrijke garnizoensstad) en later door schoksgewijze uitbreidingen die nodig waren om de bevolkingsgroei op te vangen, groeide Amersfoort naar de huidige omvang. Vathorst is voorlopig de bekroning van een ontwikkeling die ergens in de jaren zestig van de vorige eeuw werd ingezet.