Biografie over dichter, beeldhouwer en fotograaf Atze Haytsma

AMERSFOORT 'Ruim drie jaar kwam ik bij Atze over de vloer', aldus de pennenvrucht van Roelof Meijer in de epiloog van zijn boek 'Leven in de kantlijn', de biografie over Amersfoortse kunstenaar Atze Haytsma. 'Vanaf het eerste moment daalde er een stroom aan woorden en herinneringen over me heen. Hier zat een man met een verhaal.' Het is een levensverhaal dat hij nog beperkt wist te houden tot 186 pagina's, inclusief prachtige illustraties en een reeks van grappige 'ontmoetingen.'

Arjan Klaver

In een groot aantal schrijvershoofden in Amersfoort heeft ongetwijfeld ooit de gedachte rondgedwaald om het levensverhaal van Atze Haytsma op te tekenen. Haytsma is immers een en al avontuur in een dynamische kunstwereld: Van de Cobra-beweging tot nu. Deze biografie is het sluitstuk van een aantal naslagwerken over kunstenaars die gewoond hebben op Binnen Brouwerstraat 3 in Amsterdam. Op de benedenverdieping van deze woning woonde schrijfster en tekenares Frederike Martine ten Harmsen van der Beek. Op de verdieping verbleef beeldhouwer, schilder en tekenaar Hans van Draanen. Een trapje hoger woonde Haytsma en op zolder woonde dichter en beeldend kunstenaar Lucebert.

HUISELIJK „Ik heb bijna 90 jaar op mijn biografie gewacht", grapt Haytsma in zijn gezellige woonkamer die de sfeer van weleer ademt en waar de geest van zijn overleden vrouw Mieke doolt met wie hij bijna 65 jaar heeft opgetrokken. Misschien is dit boek wel te vroeg verschenen. Dichter, beeldhouwer en fotograaf Haytsma is immers nog steeds actief in zijn atelier, werkkamer en donkere kamer op zolder.

En bij een actieve creatieveling horen duizenden verhalen. Een forse greep uit deze verhalen heeft auteur Roelof Meijer verwerkt tot een leesbare en levendige biografie. De gekozen aanpak van de auteur verschilt niet veel met die van Haytsma die het karakter van een beeldhouwer treffend kan vergelijken met die van een schilder. 'Beeldhouwers zijn huiselijke types, al het gereedschap ligt keurig op een rijtje, het is allemaal orde', vertelt hij in het boek. 'Schilders willen vlekken zien, zitten in de rotzooi, hun kleren zitten vaak onder de verf. Ze zijn ook veranderlijker, ze gaan steeds van links naar rechts, is mijn ervaring.'

BESCHEIDEN De titel 'Leven in de kantlijn' verwijst naar zijn levenshouding die doordrenkt is van bescheidenheid. En dat is tevens zijn achilleshiel waarom hij niet in een adem wordt genoemd met kunstenaars uit de CoBrA-groep als Pierre Alechinski, Asger Jorn, Karel Appel, Constant en Corneille. Bovendien staat in Nederland veel werk waar de Amersfoorter een belangrijk aandeel in heeft, zoals Het Lieverdje, het gevelreliëf van het Thaliatheater en het beeld van Cornelis Lely op de Afsluitdijk. Maar dat geldt evenzeer voor zijn gedichten en fotografie. „Ik hoorde nergens bij", vertelt Haytsma. „Noem het een buitenstaander. Maar het heeft wel goede vriendschappen opgeleverd."

'Leven in de kantlijn' is verkrijgbaar in de betere boekhandels voor 29,50 euro.