Gids achter prikkeldraad

AMERSFOORT Hij heeft er vrede mee. Na bijna twintig jaar is Willem Hilberts (77) gestopt als gids bij Nationaal Monument Kamp Amersfoort. ,,Ik leidde rond met emotie, maar het droop er niet van af.''

Marcel Koch

Was hij niet té scherp van tong geweest? Had hij de gruwelijkheden die op Kamp Amersfoort plaatsvonden niet te veel benoemd? Het waren vragen die in de beginjaren dikwijls door zijn hoofd spookten als hij een groep schoolkinderen rondleidde. ,,Totdat een docent mij eens vertelde dat ze op de televisie nog een graadje erger meekrijgen. De bezorgdheid was daarna wel weg.'' Even later biecht hij op: ,,Bij een groep volwassen liet ik meer het achterste van mijn tong zien. Liet ik niets onverbloemd.''

VERHALENVERTELLER Ook zittend aan de eettafel, weg van het oorlogsdecor, is de gids die onlangs afscheid nam op dreef en toont hij zich een prettig verhalenverteller. Opeens: ,,Ken je het verhaal van dominee Rijper? Die is hier vlak bij Kamp Amersfoort doodgeschoten, samen met zijn zoons Klaas en Frans en een Joodse onderduiker. Rijper wilde voordat hij de kogel kreeg nog uit de Bijbel lezen, maar dat stonden de Duitsers niet toe. Ik heb zijn neven en nichten rondgeleid. Dat is toch bijzonder?'' Of wat te denken van die ene keer toen hij van een collega het verhaal te horen kreeg van een bezoeker wiens vader in Kamp Amersfoort was gefusilleerd. ,,Kort daarna had ik eenzelfde ervaring. Net nadat ik had verteld over 49 mannen die aan het einde van de schietbaan waren gefusilleerd als represaille voor de aanslag op de Duitse politiefunctionaris Rauter. Tja, dan sta je dus naast de zoon over wiens vader jij net hebt gesproken. Dat is heftig en het raakt je. Het is dankbaar werk. Bovendien moeten de verhalen verteld blijven worden. De geschiedenis mag zich niet herhalen.''

MINIMAAL Zijn eerste rondleiding kan hij zich niet meer voor de geest halen. Wat hij nog wel weet is dat zijn kennis over Kamp Amersfoort aanvankelijk minimaal was. ,,Ik wist van het bestaan, was er ooit eens naar toe gefietst, maar de exacte geschiedenis van het kamp was mij vreemd. Ik ben er nagenoeg blanco ingestapt. De eerste keer dat ik op de schietbaan stond, vond ik best benauwend. Het maakte diepe indruk op me.'' Door verhalen van collega-vrijwilligers, ontmoetingen met nabestaanden, het lezen van boeken en documentatie kreeg de Amersfoorter weet van het onmenselijke leven achter het prikkeldraad. ,,Voor die tijd was ik niet overdreven geïnteresseerd in de oorlog, maar stilaan ben ik dat geworden. Met Kamp Amersfoort als aandachtspunt. Hoe ik vrijwilliger ben geworden? Ik ben er via het Gilde ingerold, ik ben namelijk ook stadsgids. Dat blijf ik ook doen. Tijdens de rondleidingen door de binnenstad is de verteltoon een stuk frivoler.''

Hilberts leidde niet alleen rond, maar was lange tijd ook verantwoordelijk voor de indeling van gidsen op het kamp. Daarnaast had hij bemoeienis met de opleiding. ,,Uiteindelijk ben ik afgezwaaid als gastheer in het bezoekerscentrum.'' Hij zegt een mooi afscheid te hebben gekregen. Elke zondag zijn er publieksrondleidingen om 13.30 uur.