‘Eemhuis goed voor ontwikkeling stad’

AMERSFOORT - Ondanks een miljoenenoverschrijding bij de bouw van het Eemhuis, is directeur Marco van Vulpen van de overkoepelende museumorganisatie Amersfoort in C blij dat de gemeente doorgaat met het Eemhuis en met de inpassing van KAdE daarin. ,,Het is niet alleen goed voor KAdE, maar ook voor de partners in het Eemhuis, voor het Eemplein en voor de ontwikkeling van de stad.''

door John Spijkerman

Na het vertrek van Gerard de Kleijn als directeur van Amersfoort in C werd Marco van Vulpen in oktober 2010 interim directeur. De aangekondigde bezuinigingen waren het gesternte waaronder hij aantrad. De grote culturele instellingen in Amersfoort, waaronder de musea, moesten 25 procent op hun budget bezuinigen. Van Vulpen beleefde een enerverend eerste jaar waarin het Armando Museum uit Amersfoort vertrok en kunsthal KAdE in het Eemhuis werd ingepast. Sinds 1 september 2011 is hij vast in dienst als directeur van de Amersfoortse musea.

Marco van Vulpen is geen onbekende in het Amersfoortse. Tot 2000 werkte hij bij de gemeente Amersfoort als hoofd Cultuur, Toerisme en Recreatie en Sport en als hoofd van de communicatieafdeling. Daarna maakte hij de overstap naar een commercieel adviesbureau BMC waar hij partner Cultuur en Erfgoed was. Hij was ook nog voorzitter van het bestuur van theater de Lieve Vrouw en voorzitter van Lumineus Amersfoort. ,,Ik heb eigenlijk m’n hele leven al in de kunst en cultuursector gewerkt.’’

Armando Museum

Samen met de hoofden van de verschillende musea in Amersfoort moest Van Vulpen scenario’s ontwikkelen voor de bezuinigingen. Al snel was duidelijk dat bij zo’n grote bezuinigingsopdracht één van de vier musea zou moeten sluiten en dat de keuze dan zou gaan tussen KAdE en het Armando Museum. Bezuinigen op het Mondriaanhuis zou te weinig opleveren. ,,En Flehite daar komen we niet aan. Dat draait hartstikke goed en is de moeder aller musea in Amersfoort.’’

De keuze viel op het Armando Museum omdat zich daar een alternatief voor aandiende in landhuis Oud Amelisweerd. ,,Dat was een interessant idee vanuit het Armando Museum. Die suggestie speelde al in de zomer van 2010. Landgoed Oud Amelisweerd stond al decennialang te verkrotten en te verpieteren.’’ Van Vulpen is er heel positief over. ,,Het is een bezuiniging met een ontwikkelingsperspectief, voor de collectie zelf, voor de mensen van het Armando Museum. Het Armando Museum stopt in Amersfoort, maar het krijgt een nieuw leven in een andere setting, met een andere manier van financieren, zodat de gemeente Amersfoort aan z’n 25 procent bezuinigingsopdracht kan voldoen.’’ Van Vulpen wijst ook op toekomstige samenwerkingsmogelijkheden met het Armando Museum. ,,Je houdt de collectie in de buurt in de lucht. Je kunt op gezette tijden op locaties hier in Amersfoort tentoonstellingen organiseren.’’

Van Vulpen kan zich voorstellen dat er verschillend gedacht kan worden over de levensvatbaarheid van het ondernemingsplan voor het Armando Museum. ,,Maar het is niet eerlijk om te zeggen dat het een slecht ondernemingsplan is. Inmiddels hebben verschillende fondsen budget beschikbaar gesteld voor dit plan; dat doen ze niet zo maar. Wij denken dat bezoekersaantallen van 30.000 oplopend naar 40.000 mogelijk zijn. Het wordt een totaal nieuw museum Oud Amelisweerd in die setting van dat landgoed met die ‘gekke’ bijzondere Chinese behangsels. Dat wordt een bijzondere museale propositie op een plek die nu al publieksattractie nummer 1 is.’’

De onvrede over de miljoenenoverschrijding bij het Eemhuis heeft negatief uitgewerkt in de discussie over de toekomst van het Armando Museum, vindt Van Vulpen. ,,Het heeft mensen in een bepaalde mindset gebracht van ontzetting en boosheid. De gemeenteraad voelde zich slecht geinformeerd en voor voldongen feiten gesteld. Dat heeft irritatie gewekt. Zoiets van: ‘Bij museumdossiers worden we voor het blok gesteld en zijn we onvoldoende geinformeerd’. Goed van de gemeente dat meteen diepgaande onderzoeken zijn ingesteld, waarmee duidelijk is geworden waar de fouten in projectmanagement en informatievoorziening zaten. Gelukkig niet bij ons; wij hebben transparant en open gewerkt bij de inpassing van KAdE in het Eemhuis en de verplaatsing van het Armando Museum naar Oud Amelisweerd.’’

KAdE

Het besluit om KAdE in te passen in het Eemhuis was financieel een logisch besluit, denkt Van Vulpen. ,,Voor het Poppodium dreigde anders gewoon een faillissement en niemand zat te wachten op een zevende theaterzaal. Wij hebben steeds begrepen dat het binnen budget en planning zou kunnen. Wij geloofden de analyse dat het Poppodium veel duurder was dan de Kunsthal. ’’

Huisvesting van KAdE in het Eemhuis zou voor de kunsthal een versterking zijn voor wat betreft gebouw en exploitatiemogelijkheden. ,,Aan het huidige pand aan het Smallepad zitten tekortkomingen qua verhuurbaarheid van auditorium en exploiteerbaarheid van het museumcafé. Toen de bom barstte op 2 september en de miljoenenoverschrijdingen bekend werden, zijn wij ons ook kapot geschrokken.’’ De miljoenenoverschrijdingen zijn niet de schuld van KAdE, benadrukt van Vulpen. ,,Als wij er niet in waren gegaan dan waren er ook fouten boven tafel te komen. Er zaten al problemen in het Eemhuis.’’

Toekomst

Wat met het verdwijnen van het Armando Museum uit Amersfoort aan musea overblijft, is volgens hem wel degelijk ‘heel interessant en de moeite waard’. ,,We hebben Flehite als het cultuur-historische geweten van onze stad, maar dan hebben we kunsthal KAdE als een jong initiatief van de hedendaagse kunst. KAdE is een initiatief van de toekomst dat nu al richting de 30.000 bezoekers per jaar trekt. Wij denken dat het verder kan groeien. Het doet het landelijk heel goed in de pers en trekt veel publiek van buiten Amersfoort. En naast Flehite en KAdE hebben we dan ook nog het bijzondere pareltje van het Mondriaanhuis, een klein instituut met veel potentie.’’ Wel maakt Van Vulpen zich zorgen over de ID-banen die bij het Mondriaanhuis dreigen te verdwijnen. ,,Daar zijn we nog met de gemeente over in gesprek. Daar moeten we uit zien te komen want anders hebben we daar echt een probleem.’’

Belangrijk is dat de profielen van de musea worden verscherpt, maar dat er tegelijkertijd meer samenhang komt tussen de musea. ,,KAdE moet de eigenwijze kunsthal zijn die veel publiek trekt - landelijk misschien zelfs internationaal - met eigenwijze tentoonstellingen. Flehite is ons cultuur-historisch geweten en moet de geschiedenis van de stad tonen, met daar doorheen tentoonstellingen over de moderne kunst rond 1900. Het Mondriaanhuis gaat nog explicieter zitten op het gedachtegoed van Mondriaan. Met minimaal elk jaar een echte Mondriaantentoonstelling over facetten van het werk van Mondriaan. Ook komen daar tentoonstellingen over moderne hedendaagse kunst.’’

Meer samenhang tussen de musea is ook belangrijk, vindt Van Vulpen. ,,We gaan gezamenlijke projecten organiseren. In 2013 komt er een internationale Vanvitelli tentoonstelling in KAdE en Flehite, over Amersfoorter Caspar van Wittel die op 20-jarige leeftijd naar Italië vertrok en daar een beroemd schilder werd, bekend van zijn stadsgezichten. En in 2014 is het honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak en duizenden Belgen als vluchteling in Amersfoort terechtkwamen. ,,Dat thema Belgen gaan we in 2014 oppakken. Daar kan Flehite wat mee. KAdE gaat wat doen met jonge Belgische kunstenaars en het Mondriaanhuis kijkt naar de Belgische Stijlkunstenaars.’’

Van Vulpen rekent er op dat het Eemhuis in de tweede helft van 2013 opent. Vanaf dat moment verhuist KAdE van het Smallepad naar het Eemhuis. KAdE krijgt daar betere beveiliging, waardoor er ook grotere tentoonstellingen kunnen worden gehouden. ,,We krijgen ook een goede routing en klimaatinstallatie. Het auditorium van KAdE kan ook door de andere gebruikers van het Eemhuis worden gebruikt.’’ Er komen goede horeca-mogelijkheden en een museumwinkel waardoor de eigen inkomsten van KAdE stijgen. ,,Onze ambitie is KAdE beentje bij te laten trekken bij Flehite dat dit jaar een recordaantal bezoekers heeft van meer dan 40.000.’’ Het is goed dat er een besluit is genomen over de inpassing van KAdE in het Eemhuis, vindt Van Vulpen. ,,Dat geeft helderheid naar alle kanten. Ik vind dat het voor de vier instellingen die het Eemhuis dragen een dure plicht is om er ook iets geweldigs van te maken voor de inwoners en bezoekers van de stad. Zo vergeet je dat het een hele zware bevalling was.’’