Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug XXL
23 november 2011 om 00:00 AchtergrondHet huidige Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug ligt aan de zuidzijde van het A12. Het is één van de twintig nationale parken in Nederland. Het is 6000 hectare groot en omvat grondgebied van Rhenen en van de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Het loopt van Driebergen tot Rhenen. Bij de aanwijzing van het nationaal park in 2003 werd al gesproken over een mogelijke uitbreiding in noordelijke richting tot aan de A28. Het bos- en heidegebied van Austerlitz, Den Treek-Henschoten, Zeist en de Leusderheide zou dan ook onderdeel uitmaken van het nationaal park.
Na jarenlang gesprekken is het dan zover. Bij de uitbreiding van het nationaal park zijn veel partijen en grondeigenaren betrokken. Het gaat onder meer om de provincie Utrecht, het ministerie van Defensie, Landgoed Den Treek- Henschoten, Landgoed ‘t Stort, Recreatie Midden-Nederland, Het Utrechts Landschap, Staatsbosbeheer en de KNVB. Ook de gemeentes Amersfoort, Leusden, Soest, Woudenberg, Utrechtse Heuvelrug en Zeist zijn bij de gesprekken betrokken geweest. ,,Er is eenstemmigheid dat men dit wil’’, zegt woordvoerder Jeannell Kolkman van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. ,,Door de uitbreiding kan er meer afstemming plaatsvinden op het gebied van de natuur. Ook kan de natuur worden beschermd tegen de oprukkende verstedelijking.’’ Met de uitbreiding wordt het nationaal park 10.000 hectare groot.
Ecoduct
De directe aanleiding voor de uitbreiding is de aanleg van ecoduct Mollenbos ten westen van de Maarnse zandafgraving. Het ecoduct moet volgend jaar klaar zijn en komt over de A12 te liggen. Daarmee zorgt het voor een directe verbinding tussen het gebied ten zuiden van de A12 en het gebied ten noorden ervan. ,,Dat is goed voor de uitwisseling van dieren en planten’’, weet Kolkman. ,,Tot dusver waren die snelwegen een barrière. Voor de aanleg van het ecoduct zijn inmiddels damwanden geslagen aan beide zijden van de snelweg.’’ Van reeën is bijvoorbeeld bekend dat zij wel provinciale wegen oversteken, maar dat zij dat bij een drukke vierbaans rijksweg niet proberen, op een enkeling na. Het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug volgt de begrenzing van de Ecologische Hoofdstructuur tot de A28, inclusief begraafplaats Rusthof en Leusderheide. Deze begrenzing is opgenomen in het streekplan van de provincie Utrecht. Hierbinnen vallen onder andere de Leusderheide, een aantal particuliere eigendommen en de bos- en natuurgebieden van landgoed Den Treek-Henschoten. De Leusderheide blijft in gebruik van Defensie als militair oefenterrein. Het driehoekje A28 - Kolonel H. L. van Royenweg-Doornseweg is vanwege de daarbinnen gelegen werkplaats van Defensie bewust buiten het nationaal park gehouden. Het park wordt fysiek niet begrensd door bijvoorbeeld hekken of rasters.
Vrijwillig
Een Nationaal Park is een vrijwillig samenwerkingsverband van terreinbeheerders, eigenaren, gemeentes en provincies. Landgoedeigenaren kunnen zich op vrijwillige basis bij het Nationaal Park aansluiten. Via consensus en overleg worden acties en maatregelen op elkaar afgestemd met als doel een kwaliteitsverbetering in het gebied te krijgen. ,,Het beheer boven en onder de A12 wordt op elkaar afgestemd’’, legt woordvoerder Kolkman uit. ,,In het overlegorgaan zitten de wethouders van de verschillende gemeenten en zijn alle terreineigenaren en beheerders vertegenwoordigd. Er is een gezamenlijk ontwikkel- en beheerplan opgesteld om de terreinen beter op elkaar aan te laten aansluiten. Er wordt gekeken wat we bijvoorbeeld met bebossing doen en met wandel-, fiets- en paardenroutes. Een andere belangrijke kwestie is de vraag waar je in het nationaal park ‘rustige natuur’ wil voor de dieren en waar je natuur wil waar meer recreatie mag plaatsvinden.’’
De status van nationaal park wordt toegekend door het Ministerie van Economie, Landbouw & Innovatie. De provincie Utrecht is bereid om namens alle betrokken gebiedspartijen nog dit jaar een officieel verzoek te doen aan staatssecretaris Bleker om het gebied A12-A28 aan te wijzen als onderdeel van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug. De recente wijzigingen in het natuurbeleid worden hierin meegenomen, waarin de provincie een veel grotere rol heeft gekregen ten aanzien van nationale parken. ,,Ergens volgend jaar volgt de aanwijzing tot nationaal park.’’ Aan de status van nationaal park zijn geen financiële consequenties verbonden. De status kent ook geen juridische beperkingen en/of verplichtingen voor de deelnemende partijen.
De aanwijzing als nationaal park door het ministerie leidt niet tot extra beperkingen voor de eigenaren en gebruikers van de gronden. De aanwijzing is vooral bedoeld om mogelijkheden te bieden en kansen te creëren voor een optimale inrichting en beheer van het gebied én voor een samenwerking die de grenzen van de eigen terreinen overstijgt.
Ontwikkelplan
Na 2013 wordt een nieuw ‘Ontwikkel- en beheerplan’ voor het totale Nationaal Park opgesteld waarbij de gebieden onder en boven de A12 (meer) worden geïntegreerd. Er is draagvlak voor de voorgenomen uitbreiding. Sommigen willen zelfs een uitbreiding van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug in noordelijke richting over de A28 heen richting vliegbasis Soesterberg en Het Goois Natuurreservaat. Deze verkenning komt wanneer de samenwerking binnen het Nationaal Park ten zuiden van de A28 een succes wordt.
Heel de Heuvelrug
Voor de komende jaren heeft de provincie Utrecht geen concrete financiële toezeggingen gedaan voor uitvoering van projecten uit het Ontwikkel en beheerplan 2011-2013. Alleen in combinatie met co-financiering van betrokken partijen bestaat hier een mogelijkheid voor. Het secretariaat van het Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug wil ook nog kijken of zij van de minister een eenmalige financiële impuls kan krijgen voor de uitbreiding van het nationaal park. Voor de verre toekomst ligt er nog de wens van een groot deel van de huidige leden om in het kader van het project ‘Heel de Heuvelrug’ de hele stuwwal tot aan het Naardermeer bij het nationaal park te betrekken. ,,Het gaat hier om een geografische eenheid’’, weet woordvoerder Kolkman van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.
