Amersfoorter helpt Bosnische scholen

23 maart 2011 om 00:00 Achtergrond

,,Ik ben in een mediterraan vakantieland terechtgekomen. Dat was mijn eerste indruk nadat ik vorig jaar juli in Bosnië was geland en van het vliegveld van Sarajevo naar mijn standplaats Livno reed.” Het staat Aart de Ruiter (53) nog heel goed bij. ,,Het was een stralende dag en alles zag er zo prachtig uit, dat ik me zelfs even afvroeg of hier wel oorlog was geweest’’

AMERSFOORT - Amersfoorter Aart de Ruiter was vorig jaar vier maanden in Bosnië als onderdeel van de EUFOR-vredesmissie. Om het thuisfront, vrienden en kennissen op de hoogte te houden van zijn belevenissen in het land waar de gevolgen van de Bosnische Oorlog (1992-1995) nog duidelijk merkbaar zijn, schreef hij weekimpressies. Onlangs zijn de verhalen, aangevuld met foto’s, gebundeld in het boek ‘Liaison in Bosnië’. De opbrengst daarvan gaat naar een stichting die hij heeft opgezet om Bosnische kinderen te helpen. door André van der Velde

Al snel werd hij geconfronteerd met het andere gezicht van Bosnië. ,,Het is een land van contrasten’’, vertelt hij in zijn woning in Kattenbroek. ,,Eenmaal van de hoofdwegen af, zie je hoe zwaar het land heeft geleden onder de oorlog. Zo tref je daar talloze desolate, volledig kapotgeschoten dorpen aan en het stikt er nog van de mijnenvelden. Maar je ziet en voelt de oorlog niet alleen in het landschap, je hoort het ook in de verhalen van mensen, mensen die gemarteld zijn bijvoorbeeld.’’ Hij houdt even in en vervolgt: ,,En er worden ook nog steeds massagraven gevonden, dat is heel macaber.’’

De Ruiter runt in het dagelijks leven in Amersfoort een adviesbureau op het gebied van opleidingen en trainingen voor het bedrijfsleven. Voor zijn vier maanden durende missie in Bosnië had het ministerie van Defensie een beroep op hem gedaan. ,,Ik maakte na mijn dienstplicht als officier, deel uit van CIMIC. Dat staat voor Civil Military Cooperation”, legt hij uit. ,,Dat is een bataljon, of beter gezegd een pool van reservisten bestaande uit onder meer juristen, weg- en waterbouwkundigen, ondernemers en communicatiedeskundigen. Als Defensie voor een bepaald project te weinig expertise in huis heeft, wordt een beroep gedaan op dat bataljon. In februari vorig jaar vroeg Defensie mij om als liaison, verbindingsofficier, te fungeren in de Bosnische provincie, Kanton 10, dat Livno als hoofdstad heeft.”

Voor een goed begrip: De Bosnische Oorlog was één van de burgeroorlogen die uitbraken na het uiteenvallen van de Federatieve Volksrepubliek Joegoslavië. In het Vredesverdrag van Dayton (1995) is bepaald dat Bosnië voortaan uit twee delen bestaat: de republika Srpska (waar voornamelijk Bosnische Serviërs wonen) en tien kantons (waarvan de bevolking vooral bestaat uit Bosnische Kroaten en Bosnische moslims). Voor Kanton 10 is een nummer als naam gekozen, omdat dat niet refereert aan een verleden en zo gevoeligheden vermijdt.

De Ruiter nam de uitdaging aan. ,,Als je mensen helpt met de opbouw van hun bestaan, neem je de noodzaak van verder geweld weg. Dan krijgen mensen weer een doel in het leven.’’ Hij werd verantwoordelijk voor het leggen en onderhouden van contacten met de regering van het kanton en organisaties als de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa), de VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR en diverse ngo’s (non-gouvernementele organisaties).

Hij heeft nooit de illusie gehad wezenlijke veranderingen te kunnen bewerkstelligen. ,,Het hele leven in Bosnië wordt beheerst door verschillen in etniciteit. Joegoslavië was ooit een smeltkroes. Door de burgeroorlog zijn de verschillende bevolkingsgroepen tegenover elkaar gaan staan. En dat zie je nog steeds. In politieke zin is er veel corruptie en vriendjespolitiek: de ene groep bevoordeelt de andere.’’ Toch boekt de EUFOR-vredesmacht volgens hem vooruitgang. ,,Door continu druk op de regeringen uit te oefenen vinden wel degelijk belangrijke veranderingen plaats. Zo hebben we de plaatselijke autoriteiten er keer op keer op gewezen dat het asbest op straat moet worden opgeruimd, omdat kinderen ermee spelen. Uiteindelijk gebeurt dat dan ook.’’

Wat De Ruiter persoonlijk raakte, was de staat van de scholen. ,,Die is schrijnend. In veel scholen zitten geen ruiten meer in de sponningen, zijn de vloeren kapot en zijn de tafels en stoelen te klein of te groot. Daar komt bij dat er ‘s winters niet wordt gestookt omdat geen hout voor de houtkachels wordt geleverd. Kinderen zijn zo de dupe van willekeur”, vertelt hij. ,,Als liaison sprak ik de overheden daarop aan. Maar dan hoor je iets als ‘we doen ons best, maar we hebben geen geld’, de bekende kluitjes waarmee je het riet wordt ingestuurd.”

Als liaison wist hij heel goed dat je voor druk op de overheid een lange adem moet hebben. Om sneller iets te bereiken besloot hij ook als privépersoon iets te doen. Om geld bijeen te krijgen om scholen in Kanton 10 te renoveren en te voorzien van moderne leermiddelen, richtte De Ruiter in januari de Stichting Liaison in Bosnië op. ,,In mijn beleving heeft de jeugd de toekomst. Zij moeten het land opbouwen. De hoop is dat de kinderen die nu op de basisscholen zitten, echt met elkaar gaan samenleven en wél in staat zijn naast elkaar te leven.’’

Om de stichting een financiële basis te geven ontstond een aanvullend idee: een boek. De Ruiter: ,,Ik had mij vooraf voorgenomen weekimpressies te maken voor mijn vrouw en kinderen, vrienden en kennissen. Die waren bedoeld om de indrukken letterlijk van mij af te schrijven. Een missie als deze doet toch veel met je: je ziet dagelijks wat voor verschrikkelijks mensen elkaar hebben aangedaan. Nadat het stof was neergedwarreld, verbond ik beide ideeën: een boek ten behoeve van de stichting. Je moet tenslotte ergens geld vandaan zien te krijgen. En nu kan ik mensen ook iets tastbaars bieden, ze krijgen voor hun bijdrage iets moois terug. ,,Dit boek is straks hopelijk de belangrijkste inkomstenbron van de stichting. Maar’’, zegt hij met een opgeruimde lach, ,,de stichting staat natuurlijk open voor schenkingen, donaties en legaten.’’

‘Liaison in Bosnië’ is voor 15 euro te bestellen via www.stichtingliaison.nl. Het boek is ook verkrijgbaar bij de Algemene Boekhandel op winkelcentrum Emiclaer en aan de Leusderweg.

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie