Hans Buijtelaar: 'Als we niets doen slibt Amersfoort dicht'

AMERSFOORT 'Mobiliteit'. Dat is het thema van het stadsdebat dat volgende week woensdag in de bibliotheek gehouden wordt. 'Slibt Amersfoort dicht?' is één van de belangrijke vragen die aan de orde komen. Wethouder Buijtelaar van verkeer en vervoer is één van de gasten.

Daan Bleuel

Slibt Amersfoort dicht?’’ Wethouder Hans Buijtelaar (VVD) proeft de vraag die volgende week als belangrijkste stelling in het stadsdebat van RTV Utrecht, De Stad Amersfoort en de bibliotheek naar voren zal worden gebracht. De ‘mobiliteit in en om Amersfoort’ staat centraal tijdens de discussie-avond die woensdag 30 oktober om 20.00 uur in de bibliotheek wordt gehouden.

,,Als we niets doen, dan wel’’, antwoordt Buijtelaar resoluut en zonder aarzeling. ,,Maar dat is ook niet zo moeilijk te voorspellen’’, gaat hij verder. ,,Landelijk neemt het autogebruik nog steeds toe. Evenals het aantal kilometers dat we afleggen.’’

DRUK OP AMERSFOORT ,,Maar de stad groeit ook gewoon door’’, vult de wethouder die onder meer ‘mobiliteit en luchtkwaliteit’ in zijn portefeuille heeft, aan. ,,Onder invloed van de huidige woningmarkt neemt de druk op Amersfoort alleen maar toe. Mensen die in steden als Utrecht en Amsterdam hun neus stoten omdat de woningen daar onbetaalbaar worden, krijgen Amersfoort in het vizier. Maar ook voor anderen blijft Amersfoort qua ligging en mogelijkheden een aantrekkelijke plaats om te wonen.’’

Het Planbureau voor de Leefomgeving denkt dat Amersfoort in 2035 zo’n 170.000 inwoners zal tellen. Dat zijn er nu 156.000. Buijtelaar: ,,Wij houden er zelf rekening mee dat dat in 2040 weleens 180.000 inwoners zouden kunnen zijn.’’

,,We ontwikkelen op dit moment de nodige bouwplannen rond de binnenstad’’, gaat Buijtelaar verder. ,,Maar dat betekent ook: meer mensen per vierkante kilometer, en een grotere behoefte aan mobiliteit. Dus als je niks doet, staat het vol en kun je straks -plat gezegd- je bips niet meer keren.’’

Elektrische bevoorrading en de fiets moeten binnenstad bereikbaar houdenVERKEER- EN VERVOERPLAN Die constatering leidde er in 2013 toe dat de gemeenteraad het ‘Verkeer- en vervoerplan 2030’ vaststelde. De fiets speelt daarin een belangrijke rol. Zeker als het gaat om de bereikbaarheid van de binnenstad. Maar ook het scheiden van verkeersstromen (fiets, auto, trein) om doorstroming en veiligheid te bevorderen krijgt volop aandacht. Duurzaamheid (bijvoorbeeld door de uitstoot van schadelijke stoffen als CO2, stikstofoxiden en fijnstof uit verbrandingsmotoren te beperken) kan in deze tijd niet meer in een visie op mobiliteit ontbreken.

In het verkeer binnen de stad moet de fiets een belangrijkere rol gaan spelen. Buijtelaar: ,,De groei in het aantal verkeersbewegingen moet worden opgevangen door de fiets. En dat lukt nu al heel goed! Amersfoort heeft op dit moment méér interne fietsbewegingen dan een stad als Utrecht. Het is weliswaar geen wedstrijd, maar desalniettemin’’, zegt de wethouder. Het is duidelijk dat hij daar trots op is.

AMBITIES Volgens Buijtelaar vindt nu al 55 procent van al het verkeer binnen de stad met de fiets plaats, tegen 40 procent bezoekers die zich per auto verplaatsen. Volgens de ambities van het Verkeer en Vervoerplan, zou die verhouding in 2030 moeten zijn gewijzigd in 60-38 procent. Voor de volledigheid: in 2010 waren de fietsers ook al in de meerderheid (52 procent), maar waren de verschillen met de automobilisten (46 procent) beduidend kleiner.

Buijtelaar: ,,Mijn conclusie is: fietsinvesteringen zijn lonend! En daarom moeten we verder met het ontwikkelen van snelfietsroutes door de stad. En met het ontwikkelen van nieuwe stallingsmogelijkheden. Wat mij betreft maken we een enorme stalling pal onder de Hof. Je moet het mensen zo makkelijk mogelijk maken. En dus moet je faciliteren waar ze willen zijn; in het hart van de binnenstad. Het belangrijkste is; er moeten géén argumenten zijn om de fiets te laten staan.’’

Dat ook het huidige College -dat aantrad na de verkiezingen in 2018- die ambities voor het fietsvervoer onderstreept blijkt volgens Buijtelaar uit het feit dat het zelfs extra geld beschikbaar maakte: ,,Er zijn in de coalitie-onderhandelingen nog eens 5 miljoen vrijgemaakt om sneller vooruit te kunnen.’’

SLIMME VERKEERSLICHTEN Dat de fiets niet alleen een antwoord op verkeersproblemen ín de stad kan zijn, blijkt volgens Buijtelaar uit plannen van het College om ook te investeren in fietsverbindingen met omliggende plaatsen. ,,Ik denk daarbij aan de snelfietsroute Amersfoort - Utrecht. Verder willen we langs de Amsterdamseweg zogeheten ‘slimme’ fietsverkeerslichten gaan plaatsen. Die schakelen op basis van de aanwezigheid van mobiele telefoons, waardoor tijdig ‘groen’ gegeven wordt.’’

Eén van de grootschalige projecten die nog in de pijplijn zitten, is de fietstunnel die in Hooglanderveen -ter hoogte van de voetbalvelden- moet voorkomen dat fietsers in de toekomst het spoor nog gelijkvloers moeten kruisen. De aanleg van de tunnel, die op verzoek van de bewoners in Hooglanderveen de naam ‘Veentunnel’ kreeg, moet volgend jaar van start gaan.

OPENBAAR VERVOER Dat laat onverlet dat ook de auto en het openbaar vervoer hun rol moeten blijven spelen in de mobiliteit binnen de stad. Buijtelaar: ,,Het blijft wat mij betreft een én-én-verhaal.’’ Waarbij volgens de wethouder het openbaar vervoer in de stad momenteel een te beperkte rol speelt. ,,Het aandeel openbaar vervoer in de stad zelf is nu niet meer dan 2 procent en de verwachting is dat dat in 2030 ongeveer hetzelfde zal zijn. Het beeld van matig bezette stadsbussen zal niet veranderen. Voor reizigers die met het openbaar vervoer buiten Amersfoort moeten zijn, is het aandeel nu 14 procent. Het streven is 24 procent in 2030.’’

Eén van de groeiende knelpunten is het verkeer op de interne rondweg in Vathorst, de Boulevard. ,,Dat loopt momenteel behoorlijk vast in de spitsuren’’, constateert Buijtelaar. ,,Ook hier is het goed om fiets- en autoverkeer zoveel mogelijk van elkaar te scheiden. Dat is goed voor de doorstroming én de veiligheid.’’

Eén van de groeiende knelpunten is het verkeer op de interne rondweg in Vathorst, de BoulevardNIEUWE ONTSLUITINGSWEG Buijtelaar denkt dat het verder onontkoombaar is dat er vanaf de Boulevard een nieuwe ontsluitingsweg richting A1 wordt gemaakt. De weg zou een deel van het verkeer vanaf de Boulevard langs of door de buurtschap Zevenhuizen via grondgebied van de gemeente Bunschoten-Spakenburg naar de kruising met de Bunschoterstraat moeten leiden, waar het autoverkeer de A1 op kan. ,,De weg is nu al hard nodig, maar zal ook van vitaal belang zijn indien wordt overgegaan tot de bouw van een volgende woonwijk die ter hoogte van afvalverwerker Smink moet komen: Vathorst-Bovenduist.''

Hoewel Buijtelaar denkt dat de weg ‘noodzakelijk’ is, loopt hij wel tegen bestuurlijke problemen aan. En dat is niet alleen het verzet van de naburige gemeente Bunschoten-Spakenburg. Ook bewoners van de buurtschap Zevenhuizen zien de plannen in de huidige vorm niet zitten. De weg zal volgens de huidige plannen de buurtschap in tweeën splitsen. Buijtelaar: ,,Een stad als Amersfoort loopt het risico door buurgemeenten te worden gezien als een dominante partner die niet bereid is om te luisteren en zijn zin wil doordrijven. Daar ben ik me van bewust en ik wil me ook openstellen voor de kritiek van anderen. Ik hoop ook dat we het gesprek met Bunschoten-Spakenburg constructief kunnen voortzetten. Dat geldt ook voor de kritiek die bewoners van het gebied waar de weg moet komen hebben op het voorgestelde tracé. Wij staan open voor suggesties. Aan de andere kant, er komt een moment waarop je beslissingen moet nemen. En dan moet wat het zwaarste is ook het zwaarst wegen.’’

MAJEURE TERUGVAL De stikstofcrisis lijkt invloed te gaan hebben op de renovatieplannen voor het knooppunt Hoevelaken. Buijtelaar: ,,Er is in ieder geval sprake van een majeure terugval in de voortgang. De berekeningen rond de stikstofdepositie moeten opnieuw gemaakt worden. Maar we zien nu al sluiproutes ontstaan op lokale wegen die niet voor doorgaand verkeer bedoeld zijn. Dat baart me wel zorgen.’’ Vooralsnog is het plan in 2021 met de werkzaamheden te beginnen. Uiterlijk 2025 zou de renovatie moeten zijn afgerond.

We zien nu al sluiproutes ontstaan op lokale wegen die niet voor doorgaand verkeer bedoeld zijnEen onderdeel van de visie Stadshart en het coalitieakkoord is het autoluw maken van de binnenstad. De uitwerking van die plannen doen momenteel stof opwaaien in de politiek. Een paar dagen geleden kwamen bewoners van de Westsingel nog in het geweer om aandacht te vragen voor de situatie bij hen voor de deur. Buijtelaar: ,,De essentie is dat sluipverkeer dat op die plaats niets te zoeken heeft er ook niet meer komt.’’ Het is wel de bedoeling dat het gebied bereikbaar blijft voor bewoners en ondernemers die er bijvoorbeeld hun winkel hebben. Buijtelaar: ,,Het is niet voor niets autoluw. Niet verboden voor auto’s. Maar de sluiproutes via de binnenstad willen we er absoluut uit halen.’’

BEVOORRADING Het heeft wel consequenties voor de bevoorrading van de winkels in de binnenstad. ,,Die moet van grijs naar groen’’, zegt Buijtelaar. Hij bedoelt daarmee dat vrachtwagens met een motor die fossiele brandstoffen gebruikt geleidelijk wordt vervangen door elektrisch vervoer. ,,Daarnaast willen we het zoekverkeer verminderen door slimme automatisering. Met behulp van de mobiele telefoon zouden bezoekers van de binnenstad -beter dan nu- hun weg naar beschikbare parkeergelegenheden moeten kunnen vinden’’, stelt Buijtelaar zich voor. Ook denkt hij aan voorzieningen waardoor pakketjes efficiënter dan nu hun weg naar de klant kunnen vinden. ,,Je ziet nu veel bestelbusjes rondrijden met pakketjes voor bewoners. Dat kan effectiever als je bijvoorbeeld centrale afgiftepunten inricht waar mensen hun pakketjes kunnen afhalen.’’

Heet hangijzer is nog steeds de westelijke rondweg. Ook nu de voorbereidende werkzaamheden inmiddels ter hand zijn genomen, blijft de aanleg onderwerp van soms verhitte en emotionele discussie. ,,Dat is een verhaal an sich’’, verzucht Buijtelaar. Volgens hem is de kruising met de (drukke) spoorverbinding richting Utrecht een belangrijk argument voor de aanleg. ,,De trein wordt in toenemende mate gezien als alternatief voor het vliegtuig (voor korte Europese afstanden) én de auto (voor het dagelijkse woon-werkverkeer). Buijtelaar: ,,Het belangrijkste is dat de trein een betrouwbaar alternatief moet worden voor het autoverkeer. Die betrouwbaarheid wordt verhoogd door gelijkvloerse kruisingen uit het tracé te halen.’’

DASSEN Hij wijst ook op de omwonenden van de Daam Fockemalaan. ,,Voor hen is de huidige situatie ook verre van ideaal. De luchtkwaliteit heeft daar ernstig te lijden onder het drukke autoverkeer!’’ Buijtelaar: ,,Ik sta ook niet te juichen bij het idee om bomen te moeten kappen. Maar we zullen dat verloren groen in ieder geval compenseren. Die recente aanrijdingen met dassen zijn op zich heel verdrietig. Maar er lijkt er geen verband te zijn tussen de aanrijdingen en de voorbereidende werkzaamheden die er in het gebied zijn geweest. Op de momenten dat de aanrijdingen plaatsvonden, waren er géén werkzaamheden’’, aldus Buijtelaar.

Hij verwijst ook naar een publicatie in de NRC, waarin Jaap Dirkmaat van de vereniging Das & Boom een verband legt tussen de hoeveelheid verkeersslachtoffers en de omvang van de populatie. Letterlijk zegt Dirkmaat, die vaststelt dat de dassenpopulatie in ons land groeit: ‘Het (de dassen die slachtoffer werden van het verkeer) is een teken dat er ook meer levende dassen zijn.’ Het artikel is overigens niet bepaald recent en dateert van 1998.