Aantal vrijwilligers daalt al jaren, maar Gerard (79) helpt al 30 jaar bij AV Triathlon

AMERSFOORT Het clubhuis openen, een lampje vervangen of een kop koffie zetten. Het is slechts een greep uit de honderd-en-een taken van een vrijwilliger. Als onbetaalde kracht moet je tegenwoordig een sterke motivatie hebben, want het aantal vrijwilligers in Nederland loopt al een lange tijd af. De redactie van De Stad Amersfoort introduceert in samenwerking met Hogeschool Utrecht een nieuw dossier over het club- en verenigingsleven in Amersfoort. In een driedelige podcastserie en artikelenreeks komen verschillende perspectieven aan bod over het reilen en zeilen van vrijetijdsorganisaties in 033.

In de eerste aflevering van de nieuwe, lokale podcast Verenigd Amersfoort vertelt Gerard van den Bor (79) over zijn leven als vrijwilliger. ,,Ik loop al dertig jaar bij AV Triathlon. Als vrijwilliger doe ik daar van alles. Een lamp vervangen, afwassen en koffie zetten: het is te veel om op te noemen.” Dat Van den Bor nog altijd vrijwilliger is bij AV Triathlon, is bijna een unieke prestatie te noemen. Van den Bor ervaart ook dat er een tekort aan vrijwilligers is. In 2021 was 27 procent van de 75-plussers vrijwilliger. Een jaar eerder was dat maar liefst 35 procent. De groep van 65- tot 75-jarigen besteden ruim zeven uur per week aan vrijwilligerswerk.

Luister deze aflevering of het hele podcast-drieluik op Spotify. 

Van den Bor zit daar net iets boven. Hij zet zich gemiddeld acht uur per week in voor de medemens. Dit doet hij niet alleen bij sportvereniging AV Triathlon, maar ook bij woonzorgcentrum De Koperhorst. ,,Of ik zit hier iedere dag een boek te lezen of ik ga iets doen. Ik doe liever iets met mijn handen dan dat ik niks doe.”

UITDAGING Op de voetbalclub, op festivals of in een bejaardentehuis: vrijwilligers vind je overal. Het doel is om onverplicht anderen te helpen, zonder daar iets voor terug te krijgen. Het maatschappelijke belang staat dus voorop, meldt Rijksoverheid op hun website. In de sportwereld zijn clubs en verenigingen altijd op zoek naar vrijwilligers. Uit onderzoek van de Rijksoverheid naar vrijwilligerswerk in de sport blijkt dat er een stijging te zien is van 1 procent tussen 2012 en 2014. Sinds 2014 daalt het aantal vrijwilligers met 3 procent. De reden voor deze daling is individualisering, het toenemende belang van flexibiliteit onder potentiële vrijwilligers en de vraag naar vrijwilligers op andere gebieden.

Het aantal mensen dat vrijwilligerswerk doet, is in 2021 verder gedaald meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In dat jaar heeft 39 procent zich ten minste één keer ingezet als onbetaalde kracht voor een organisatie of vereniging. Tien jaar eerder was dat nog 51 procent. De afname tussen 2020 en 2021 was vooral te zien op school, in het jeugdwerk en bij de culturele verenigingen. Deze daling zou een gevolg kunnen zijn van het coronavirus.

ANDERE WERELD In het clubhuis van AV Triathlon staat een groot whiteboard met meer dan tien vacatures. ,,Het wordt steeds lastiger om die vacatures vervuld te krijgen”, vertelt Van den Bor. ,,De mensen zijn druk, druk, druk. Ik werkte vroeger en mijn vrouw was thuis. Als ik thuis kwam nam zij de taken over. Ik kon even gaan slapen om vervolgens te gaan trainen. Nu sporten mannen én vrouwen, dus moeten de taken verdeeld worden. Wat dat betreft is het een heel andere wereld geworden”, zegt Van den Bor. Deze drukte is volgens de Sportnota Amersfoort een van de redenen van de afname van vrijwilligers. Het gevolg hiervan is dat mensen zich minder snel binden aan groepen, verenigingen en verantwoordelijkheden. En dat is lastig voor de clubs en verenigingen, aangezien vrijwilligersfuncties van cruciaal belang zijn voor de levensvatbaarheid van een vereniging of club.

De aanwezigheid van vrijwilligers en trouwe leden is niet alleen belangrijk voor het voortbestaan van een club, maar ook voor de sociale contacten van mensen. Van den Bor: ,,Als we ‘s maandags aan tafel zitten met z’n allen gaan we gezellig koffie drinken, en dan komen alle weekendverhalen boven water. Dan heb je de gesprekken.” 

Zwemmen, fietsen en hardlopen: deze drie onderdelen van een triathlon zijn zo belangrijk voor Gerard, dat hij besluit er een tatoeage van te zetten. De passie voor de sport is vereeuwigd op zijn linkerarm, samen met de naam en sterfdag van zijn overleden vrouw. (Foto: Sarah Cuiper)

VERANDERENDE SPORTLANDSCHAP Amersfoort is een populaire stad voor sportliefhebbers. De stad telt ruim honderd sportverenigingen waar 40.500 leden met plezier kunnen sporten. Dat is 26,4 procent van de Amersfoortse bevolking. Mensen zijn bereid om vrijwilligerswerk te doen, maar doen dit liever kortstondig en niet op structurele basis. Van de Amersfoortse sportverenigingen geeft 47 procent aan moeite te hebben om openstaande vrijwilligersfuncties in te vullen.

De sportverenigingen zijn van essentieel belang voor de Amersfoortse sport- en beweeginfrastructuur. Verenigingen zijn van oudsher de plek waar mensen naartoe gaan om te sporten, maar het sportlandschap verandert. Concurrentie in andere vormen van sportbeoefening die inspelen op de behoefte aan flexibiliteit is groot. Vooral bij inwoners vanaf 20 jaar staat het verenigingslidmaatschap onder druk. Zij zoeken andere manieren om te sporten, bijvoorbeeld in de sportschool waar zij zelf de dagen en tijdstippen kunnen bepalen.

Over de podcastserie ‘Verenigd Amersfoort’
In de audio-afleveringen van ‘Verenigd Amersfoort’ zijn stevige gesprekken, interviews en persoonlijke verhalen te horen van Amersfoorters. Als aanvulling op de podcast, publiceert De Stad Amersfoort ook artikelen online die de feiten en cijfers achter de podcastverhalen onthullen.

In deze eerste aflevering komt vrijwilliger Gerard van den Bor van AV Triathlon aan het woord. Hij helpt al dertig jaar mee bij de triathlon vereniging en merkt op dat er steeds meer vacatures vrijkomen, maar minder vrijwilligers zijn.

In de tweede aflevering kijkt de redactie dus naar de problematiek rondom de Amersfoortse voetbalclubs. Op sommige Amersfoortse voetbalvelden rolt de bal heel weinig, terwijl grotere clubs hun vele teams met moeite een speelveld kunnen garanderen. Om dit probleem op te lossen, moet er snel iets gebeuren, vinden voorzitters Marcel Kegler van HVC en Herman Petten van VOP.

De cultuursector komt in het derde deel van podcastserie ook aan bod. Er wordt onder andere gekeken naar de leegloop van culturele verenigingen in Nederland. In ons kikkerlandje daalt het aantal leden namelijk fors, terwijl Amersfoort een ander stemgeluid laat horen. Samen met Jan de Vries van muziek- en showband Juliana, Tom Oort van muziekvereniging KAMV en coördinator Ellen van Genuchten van Amateurkunst033 gaat de redactie om de tafel. Waarom verschilt Amersfoort zo van het landelijke beeld?

(Houd de website en sociale media van De Stad Amersfoort in de gaten voor de komende artikelen en podcastafleveringen).