Zapp Mattheus en Passie HighLights in Veerensmederij

AMERSFOORT Met twee concerten op zaterdag 16 april stelt Theater De Veerensmederij passiemuziek in een iets ander daglicht. Om 16.00 uur brengt Niek Idelenburg met zijn Amsterdams Bach Consort de Zap Mattheus in een familievoorstelling. ’s Avonds om 20.30 uur brengt Ensemble Pynarello er de Passie HighLights.

Niek Idelenburg is behalve musicus, dirigent en componist-arrangeur ook de artistiek leider van Holland Opera dat zijn domicilie heeft in De Veerensmederij. Niek Idelenburg vroeg schrijver Simon van der Geest de Mattheus Passion te bewerken tot een vertelling van een uur geschikt voor kinderen vanaf acht jaar. Samen met schrijver Simon van der Geest maakte het duo Zapp Mattheus, een compacte Mattheus Passion van ongeveer één uur. 

In het origineel bezingt de Evangelist de gebeurtenissen vanuit zijn gevoel. In deze Zapp Mattheus vertellen twee jongens het verhaal vanuit hun voetbalhart. Idelenburg wil samen met Van der Geest ook het jonge publiek bereiken. ,,Het is toch gek dat nergens in Europa de Mattheus Passion zo vaak wordt uitgevoerd als in Nederland, maar altijd voor ouder publiek. Natuurlijk is het origineel van drie uur vooral voor de jeugd te lang. Maar de muziek is zo verschrikkelijk mooi. Er doet een jongenskoor aan mee, maar er zit bijna geen kind tussen de toehoorders.”

Idelenburg laat de muziek van Bach in zijn Zapp Mattheus intact. ,,We laten het openingskoor horen en delen uit bekende aria’s zoals Erbarme dich en Aus Liebe. Dat doen we met jonge vocale solisten die ook in het Duits zingen. Ik heb dus niet in de partituur gerommeld, we doen het origineel, wel gecomprimeerd maar met een compleet instrumentarium. Ook de dubbelkorige delen waarin beeldend spektakel zit, zoals het heen en weer schieten van de bliksem en de donder heb ik behouden. Kinderen vangen heus wel genoeg op om te voelen waar de aria’s over gaan en de vertelling in het Nederlands doet de rest.” 

VOETBAL ALS METAFOOR In Zapp Mattheus vertellen twee jongens het verhaal van Jezus’ kruisiging, met voetbal als metafoor. Jezus is de coach, de twaalf discipelen het elftal met één reserve en het Laatste Avondmaal de finale. Jezus als coach van een team van elf spelers die ook vrienden zijn, met een wissel in de persoon van Judas. Simon van der Geest vindt dat de poëzie van stoere jongenstaal zich prima verdraagt met de dramatiek van het bekende lijdensverhaal. Dat blijkt wel uit deze Zapp Mattheus. ,,De Mattheus Passion gaat in de kern over naastenliefde, de warmte tussen Jezus en zijn vrienden. Jezus is de coach in het elftal dat de functies beheert en de bindende factor is tussen de vrienden. Dat breng ik naar een verhaal over hedendaagse vriendschap waarbij je buiten speelt of voetbalt tot het donker wordt. En Judas hield zoveel van Jezus dat hij hem verraadde om erger te voorkomen. Zie dat als een vriend die je een zetje geeft als je niet van de hoge duikplank durft. Een vriendje geeft je het benodigde zetje en dat is wat Jezus voor zijn opoffering ook nodig had: een duwtje van Judas.” 

De twee voetballende jongens die het verhaal vertellen zijn jonge acteurs die Zapp Mattheus ook als een studieproject beschouwen. Tijdens het bewerken heeft Van der Geest het meest geworsteld met de zelfmoord van Judas, niet met de kruisiging. ,,Leg een zelfmoord maar eens uit aan kinderen. Ik heb daarin een oplossing gevonden die je kunt beluisteren bij de uitvoering op 16 april. Judas is te boeiend om hem alleen af te schilderen als verrader. Als Jezus iets in het oor van Judas fluistert aan de rand van het voetbalveld, dan licht ik de psychologie achter de persoon van Judas wat uit en het gefluister vergroot dan de spanning.”

Artikel gaat verder onder de afbeelding. 

 Artistiek leider Lonneke van Straalen stelde voor dit concert een ensemble van veertien musici samen die garant staan voor een uur muziek waarin hoogtepunten uit de Passiemuziek centraal staan. (Foto: Sarah Wijzenbeek)

Om 20.30 uur is het podium van De Veerensmederij voor het ensemble Pynarello, een muziekensemble van de stad Utrecht en Amersfoort. Artistiek leider Lonneke van Straalen stelde voor dit concert een ensemble van veertien musici samen die garant staan voor een uur muziek waarin hoogtepunten uit de Passiemuziek centraal staan. ,,Met als titel Passie HighLights brengen we minimaal tien hoogtepunten uit de Passionen van Bach, maar ook stukken uit de minder bekende St. Paulus Passion van Mendelssohn en een deel uit het Stabat Mater van Poulenc. Het programma is een ideale kennismaking met de passiemuziek, maar ook voor doorgewinterde liefhebbers is er genoeg nieuws te ontdekken. Bij aanvang van onze Passie tournee ging een aria in première dat Bart Visman schreef voor tenor Peter Gijsbersen. Visman gebruikte een bestaande tekst. Of die tekst in de Passietijd thuishoort kan ook het Amersfoortse publiek op 16 april beoordelen.”

NET EVEN ANDERS Lonneke van Straalen is geboren in Utrecht en getogen in Amersfoort. ,,Ik ben daar begonnen met lessen aan de Regionale Muziekschool. Ik ben nog steeds actief verbonden aan het culturele veld in Amersfoort onder meer door mijn rol als voorzitter van het Amersfoorts Jeugdorkest.” Bij Pyranello klinkt klassieke muziek altijd net even anders dan je denkt. Verwacht geen traditioneel orkest, maar een bijzondere combinatie van strijkers, vier zangers, bandoneon, houtblazers en harp. De avontuurlijke Nederlandse zangers Karin Timmerman, Caroline Cartens, Peter Gijsbertsen en Berend Eijkhout spelen samen met Pynarello. Het muziekcollectief heeft een eigen en geliefde signatuur: zonder dirigent, zonder bladmuziek, vrij van dogma en vol liefde voor de muziek. De samenstelling van Pynarello verschilt per concert. Ze wonen alleen in Utrecht of Amersfoort. ,,Uiteraard is er een vaste kern maar ik heb ook al eens met een bezetting van vijftig man als een heus orkest gespeeld. Ja, ik beschik inderdaad over een ruim netwerk en een grote kaartenbak zodat het samenstellen van een geschikt ensemble voor een bepaald concert wel een uitdaging, maar geen probleem is.”

door Peter Bruinsma