In maart 2014 richt een aantal stadsbewoners stichting Elisabeth Groen op.
In maart 2014 richt een aantal stadsbewoners stichting Elisabeth Groen op. Stichting Regionaal Spitwerk

Beekdal 3 (slot): 'Met de kennis van nu, was het een verkeerde keuze'

14 maart 2018 om 13:02 lokaal De strijd om het Beekdal

AMERSFOORT De afgelopen weken in deel 1 en 2: In 2000 ontstaat het idee om het terrein van het voormalige Elisabethziekenhuis niet te bebouwen, maar groen te maken. Steeds meer stadsinwoners en politieke partijen scharen zich achter dit ambitieuze plan. Maar alleen met een dubieuze ruildeal krijgen ze uiteindelijk hun zin.

Johan Hardeman

Machtspelletjes, een dubieuze ruil en een torenhoge inzet: de strijd om een groen Beekdal in Amersfoort is net het filmscript van een politieke thriller. Het project kostte de gemeente twintig miljoen euro en actievoerder Eduard Vosters tien jaar van zijn leven. Maar de grootste prijs is misschien wel de komst van de Westelijke Rondweg, onderdeel van een politieke ruildeal. Een reconstructie van de meest effectieve Amersfoortse bewonerslobby ooit. Vandaag deel 3.

Eén van de eerste onderwerpen die bij de coalitieonderhandelingen na de verkiezen van 3 maart 2010 worden besproken, is het groene Beekdal. BPA en D66 zijn de belangrijkste winnaars van de verkiezingen en beide partijen zijn vóór een groen Beekdal. Alleen de VVD is tegen. De liberalen vinden het plan te duur en willen luxe villa’s op het terrein bouwen. D66 en de BPA willen doorzetten.

RUILDEAL Er komt een ruildeal tot stand. De VVD steunt de plannen voor een groen Beekdal, de andere partijen steunen de plannen voor de komst van de Westelijke Rondweg. De VVD laat hierover vastleggen dat er binnen vier jaar ‘een evenwichtige oplossing’ op tafel moet liggen die ‘een wezenlijke verbetering van de verkeersdoorstroming moet opleveren.’ Voor de komst van een groen Beekdal wordt twintig miljoen euro gereserveerd. Later tijdens de onderhandelingen ontstaat er opnieuw onenigheid tussen de VVD en de andere partijen zoals aan het begin van dit verhaal staat beschreven, maar die leiden niet tot aanpassing van het akkoord.

BOMEN OMHAKKEN De liberalen pleiten al jaren voor de komst van de Westelijke Rondweg. Dat is een controversieel verkeersplan waar politieke partijen en actiegroepen zich al tientallen jaren tegen verzetten. De weg gaat dwars door de bosgebieden Birkhoven en Bokkeduinen. Daarvoor moeten ruim 3.000 bomen worden omgehakt. Bovendien zijn veel mensen niet overtuigd van de noodzaak van de weg. Het levert automobilisten in de spits hoogstens twee tot drie minuten minder reistijd op. Op 24 januari jongstleden keurde de Raad van State het omstreden plan goed. Niets dan een wonder kan de totstandkoming ervan nog tegenhouden. ‘Dit wapenfeit moet op het conto worden geschreven van de huidige verkeerswethouder Hans Buijtelaar (VVD)’, schreef de AD Amersfoortse Courant daags na de uitspraak. ‘Toen hij in 2010 aantrad, besloot hij dat er een eind moest komen aan het ‘getreuzel’ dat toen al decennia duurde.’

LOOD OM OUD IJZER Hoe kan het dat groene partijen als D66, GroenLinks, maar ook een volkspartij als de Burger Partij Amersfoort de komst van de Westelijke Rondweg steunden? Een groen Beekdal in ruil voor een Westelijke Rondweg is toch lood om oud ijzer? Enerzijds maak je een oud ziekenhuisterrein groen, anderzijds verwoest je een bosgebied. Waarom zou je dat willen?

Ik stel de vragen aan Ben Stoelinga. Hij was in 2010 namens de BPA formateur tijdens de coalitieonderhandelingen. Tegenwoordig is hij fractieleider van Amersfoort2014. Hij vertelt me zijn kant van het verhaal: ,,De plannen voor de Westelijke Rondweg waren in 2010 nog niet erg concreet. Er waren verschillende opties en het was nog niet bekend waar het tracé zou komen te liggen en hoeveel bomen het ging kosten.’’

Is de ruil groen Beekdal voor de Westelijke Rondweg met terugwerkende kracht een verkeerde deal geweest? Stoelinga: ,,Met de kennis van nu vind ik het een verkeerde keuze. Toen niet. We hadden de tellingen van toen en de verkeersproblemen van toen. Maar ondertussen is er een heleboel gebeurd. De tellingen bleken niet te kloppen en door de economische crisis was er minder verkeer op de weg. Bovendien werden er een aantal verkeersknelpunten in de stad opgelost. Het Beekdal heeft de stad dus wel wat gekost. Maar het groene Beekdal was ons heel veel waard.’’

Er waren drie partijen voor een groen Beekdal en één partij tegen. Dan is een ruil toch gewoon een kwestie van slecht onderhandelen?

,,Nogmaals, de plannen waren nog niet concreet. Met de informatie van toen dachten we dat we het besluit voor de Westelijke Rondweg nog wel een positieve wending konden geven. Maar later ontstonden er andere verhoudingen in de raad en bleek het proces onomkeerbaar.’’

Ik vraag Eduard Vosters wat hij van de ruil vindt. ,,Eigenlijk niet goed. Het is een beetje raar dat het zo gaat. Maar ik was niet aanwezig bij de coalitieonderhandelingen. Opeens stond die ruil in het coalitieakkoord. Ik heb me achteraf niet gerealiseerd wat de consequenties waren. Stom eigenlijk. Ik was misschien toch te veel gefocust op één ding: een groen Beekdal.

Het was dus een slechte ruil?

,,Wat betreft de Westelijke Rondweg wel, voor het Beekdal niet.’’

Maar dan is het toch lood om oud ijzer?

,,Laten we zeggen dat het een politieke beslissing was.’’

Vosters trekt zich vanaf 2010 terug uit de discussie over de toekomst van het Beekdal. Hij laat nog maar zelden publiekelijk van zich horen. ,,We belandden rond 2010 in een nieuwe fase. Het actievoeren was grotendeels voorbij en opeens moesten we gaan nadenken over de inrichting van een groen Beekdal. Ik hield het Beekdal als geheel in het oog en ik ben niet zo van de details. Welke bomen er in het park moeten komen, interesseert me niet. Dat moeten andere mensen maar uitzoeken.’’

BESTE PLANNEN Dat laatste gebeurt ook. Vanaf april 2013 mogen stadsbewoners ideeën indienen voor de invulling van het terrein van het Elisabethziekenhuis. Dat levert 200 ideeën op. Een mini-amfitheater, een sleeheuvel, een imkerij, natte natuur, bloemrijk grasland; allerlei plannen passeren de revue. Een kerngroep van bewoners selecteert de beste 80 ideeën. Adviesbedrijf Haver Droeze verwerkt ze in een Inrichting-en-Beheerplan.

Op 17 december 2013 gaat bijna de hele gemeenteraad daarmee akkoord. Stichting Heiligenbergerbeekdal spreekt in AD Amersfoortse Courant van ‘een historische dag’. ,,Meer dan 13 jaar werk door meer dan honderd vrijwilligers en duizenden sympathisanten is beloond met een ‘groene kroon’ in de stad’’, citeert de krant. Niets lijkt een groene long voor de stad nu nog in de weg te kunnen staan.

In maart 2014 richt een aantal stadsbewoners stichting Elisabeth Groen op. Ze tekenen een samenwerkingsovereenkomst met de gemeente. Ze mogen zorgdragen voor de inrichting van het park en het beheer ervan gedurende tien jaar. Niet eerder werkten de gemeente, stadsbewoners en ambtenaren op een vergelijkbare manier samen. Het project krijgt veel aandacht in binnen- en buitenland. Het plan wordt gezien als een uniek, ambitieus en bovenal navolgenswaardig voorbeeld van burgerparticipatie.

VERTRAGING SLOOP In de jaren die volgen, loopt de sloop van het voormalige Elisabethziekenhuis keer op keer vertraging op. Er blijkt veel meer asbest in de gebouwen te zitten dan vooraf werd aangenomen. Dat leidt tot een hoogoplopend conflict tussen de gemeente Amersfoort, het Meander Medisch Centrum en sloopbedrijf Boverhoff uit Heerde.

Bij de verschijning van dit artikel is het Elisabethziekenhuis nog steeds niet gesloopt. Dit tot frustratie van de bestuursleden van stichting Elisabeth Groen. Zij willen aan de slag. Daarom heeft de stichting besloten om de inrichting van het park te faseren. De psychiatrische afdeling van het Elisabethziekenhuis is al wel afgebroken. In mei begint de aannemer met het bouwrijp maken van de grond. Daarna worden de wandelpaden aangelegd. In oktober en november worden de bomen en struiken geplant. Daarmee is een derde van het terrein gereed. De rest van het park wordt na de sloop van het Elisabethziekenhuis aangelegd. Op z’n vroegst is het project in 2020 klaar.

,,Het is jammer dat het zolang moet duren, maar inmiddels weten we dat het zo werkt’’, zegt Paul Struijk, voorzitter van Stichting Elisabeth Groen. ,,We gaan dus rustig verder met waar we mee bezig zijn.’’

Hij laat de ontwerptekeningen van het Beekdal zien. Een uitkijktoren, een speelheuvel, nutstuinen en een hondenveld.; het ziet er allemaal even indrukwekkend uit. ,,Het is geweldig dat we dit plan hebben kunnen ontwerpen met inwoners van de stad. Iedereen brengt zijn expertise mee. Samen weten we meer dan een paar ambtenaren op het stadhuis. Ondanks de vertraging ben ik ervan overtuigd dat het groene Beekdal er over enkele jaren is. Dankzij een groot aantal welwillende inwoners, politici en ambtenaren van deze stad. Dat is een prestatie van formaat.’’


Deze publicatie is totstandgekomen met financiële en redactionele ondersteuning van de stichting Regionaal Spitwerk, die regionale onderzoekjournalistiek stimuleert.

NIET TE STOPPEN Op 24 januari 2018 keurde de Raad van State de komst van een Westelijke Rondweg goed. De weg gaat dwars door de bosgebieden Birkhoven en Bokkeduinen. Daarvoor moeten ruim 3.000 bomen worden omgehakt. De bomen moeten worden terug geplant, maar dat gaat gebeuren op het grondgebied van Soest. Amersfoort raakt dus in één klap een groot bosgebied kwijt. In het gebied leven onder meer dassen, een beschermde diersoort. Al tientallen jaren is de Amersfoortse politiek verdeeld over de noodzaak van de Westelijke Rondweg. In de spits scheelt het automobilisten vermoedelijk zo’n twee tot drie minuten reistijd. Daarentegen zijn de kosten voor het project geraamd op 67 miljoen euro en is de verwachte milieuschade groot. Mede vanwege de uitruil van het groene Beekdal en de Westelijke Rondweg bij de coalitieonderhandelingen in 2010 gaat de weg er nu toch komen.

De sloop van het ziekenhuis wordt onder meer vertraagd door de vondst van asbest.
Artists impression van de 'westelijke ontsluiting', waarvoor in Birkhoven en de Bokkeduinen zo'n 3.000 bomen moeten wijken.
Zo zou het heringerichte terrein van het Elisabeth-ziekenhuis eruit kunnen gaan zien.
Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie