Museum Oud Amelisweerd failliet; 'plek van meet af aan verkeerd'

AMERSFOORT Het Museum Oud Amelisweerd (MOA) is failliet. Deze maand vroeg het bestuur het faillissement aan. Directeur Yvonne Ploum had nog bij haar afscheid op 1 juni dit jaar laten weten op de MOA-site: ,,Ik laat het MOA met een gerust hart achter in de handen van het team en het bestuur. MOA ligt na woelige jaren goed op koers.'' Sinds het faillissement lijkt het er op dat Ploum óf naïef was, óf niet de waarheid sprak. Misschien hield ze zich op de vlakte om haar opvolger niet te ontmoedigen. Maar die opvolger kwam er niet, en het is waarschijnlijk dat daar ook niet naar is gezocht.

Jeroen de Valk

Voor de gemeente Amersfoort kan het faillissement - en daarmee het einde van het MOA - enerzijds goed nieuws betekenen. De gemeente maakte elk jaar een ton over naar het museum.  En dat terwijl het landhuis is gelegen in de gemeente Bunnik en eigendom is van de gemeente Utrecht. Maar Amersfoort was toch een belangrijke subsidiegever, aangezien het MOA werd beschouwd als de opvolger van het Armando Museum in Amersfoort dat in 2007 afbrandde.

Deze volgens raadsleden 'bruidsschat' dan wel 'oprotpremie' - al naar gelang het standpunt van de fractie - hoeft niet meer te worden uitgekeerd. De subsidierelatie begon met een overeenkomst uit 2012. In totaal heeft Amersfoort sindsdien 7,5 ton bijdragen.

TRANSPORT De overeenkomst ging uit van een totaal van één miljoen. Zou Amersfoort dus tweeënhalve ton besparen? Nou nee. Anderzijds zijn er namelijk de zorgen over de werken van Armando die eigendom zijn van de gemeente Amersfoort, en waarvoor het MOA zelfs niet het transport kan betalen. In een bericht aan de raad laat de kersverse cultuurwethouder Fatma Koser Kaya weten dat het gaat om 22 werken; zes daarvan waren in het museum zelf te vinden, zestien zijn tot eind deze maand geëxposeerd in de Chinese stad Guangzhou.

Voor terugkeer van deze 22 werken treft de gemeente thans de noodzakelijke voorbereidingen: ,,Het huren van depotruimte, het verzekeren van de collectie en het regelen van retourtransport uit  China.''

BRUIKLEEN En hoe nu verder? Het lijkt erop dat Amersfoort zich vooralsnog distantieert van de MOA-perikelen. Er worden 'gesprekken gevoerd met de curator over onze positie in het faillissement', maar de 'subsidierelatie' is beëindigd.

Het MOA was vanaf de opening in 2014 met zorgen omgeven. Onlangs nog stelde het bestuur voor om intensief te gaan samenwerken met het Centraal Museum (Utrecht) en in de winter maar de deuren te sluiten. Armando zelf verbrak een bruikleenovereenkomst (van maar liefst 1100 werken) in 2017, naar verluidt vanwege de tegenvallende bezoekersaantallen en de daaruit voortvloeiende financiële problemen. Hij overleed op 1 juli dit jaar.

ELLEBOOGKERK Critici - onder wie journalist Eric van der Velden in het digitale magazine De Stadsbron - betogen dat het met de huisvesting van het Armando Museum van meet af aan foute boel was. De Elleboogkerk was te groot voor iemand die alleen 'een groepje van fijnproevers' trekt. Het landhuis in Amelisweerd was omvangrijk, afgelegen en voorzien van Chinees behang dat met Armando niets uitstaande had.

Bruikbare alternatieven zijn volgens Van der Velden 'een aangepast Rietveldpaviljoen of een aparte ruimte in Kamp Amersfoort'. Armando groeide immers op gedurende de oorlogsjaren in de nabijheid van het kamp. Paul Baltus, directeur van de Amersfoortse museumkoepel Amersfoort in C, opperde deze maand in het AD dat Kamp Amersfoort 'misschien een rol zou kunnen spelen' bij het presenteren van de gemeentelijke collectie.